Công ty niêm yết có bắt buộc phải thực hiện công tác kiểm toán nội bộ không? Quy định về xử phạt vi phạm đối với công ty niêm yết không tổ chức kiểm toán nội bộ?

Câu hỏi: Luật sư cho tôi hỏi công ty niêm yết có bắt buộc phải thực hiện công tác kiểm toán nội bộ không? Quy chế kiểm toán nội bộ đối với các công ty niêm yết do bộ phận nào ban hành? Và trong trường hợp nếu công ty niêm yết không thực hiện công tác kiểm toán nội bộ thì có bị xử phạt gì theo quy định của pháp luật không? Xin cảm ơn.

Trả lời:

1. Công ty niêm yết có bắt buộc phải thực hiện công tác kiểm toán nội bộ không?

Các đơn vị phải thực hiện công tác kiểm toán nội bộ được quy định tại khoản 1 Điều 10 Nghị định 05/2019/NĐ-CP như sau:

“Điều 10. Công tác kiểm toán nội bộ đối với các doanh nghiệp

1. Các đơn vị sau đây phải thực hiện công tác kiểm toán nội bộ:

a) Công ty niêm yết;

b) Doanh nghiệp mà nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ là công ty mẹ hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con;

c) Doanh nghiệp nhà nước là công ty mẹ hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con.”

Như vậy, theo quy định của pháp luật, Công ty niêm yết là đơn vị phải thực hiện công tác kiểm toán nội bộ.

2. Quy chế kiểm toán nội bộ đối với các công ty niêm yết do bộ phận nào ban hành?

Thẩm quyền ban hành Quy chế kiểm toán nội bộ được quy định tại khoản 4 Điều 12 Nghị định 05/2019/NĐ-CP như sau:

“4. Thẩm quyền ban hành Quy chế kiểm toán nội bộ là:

a) Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ đối với bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ;

b) Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đối với Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương;

c) Thủ trưởng đơn vị sự nghiệp công lập đối với các đơn vị sự nghiệp công lập;

d) Hội đồng quản trị đối với các công ty niêm yết;

đ) Hội đồng quản trị đối với doanh nghiệp mà nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ là công ty mẹ hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con;

e) Hội đồng thành viên, Chủ tịch công ty đối với các doanh nghiệp nhà nước là công ty mẹ hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con.”

Theo quy định tại khoản 4 Điều 12 Nghị định 05/2019/NĐ-CP, thẩm quyền ban hành Quy chế kiểm toán nội bộ đối với các công ty niêm yết thuộc về Hội đồng quản trị. Điều này có nghĩa là Hội đồng quản trị của mỗi công ty niêm yết có trách nhiệm ban hành quy chế này nhằm đảm bảo hoạt động kiểm toán nội bộ được thực hiện đúng quy định, minh bạch và hiệu quả.

3. Quy định về xử phạt vi phạm đối với công ty niêm yết không tổ chức kiểm toán nội bộ?

Theo quy định tại khoản 2 Điều 60 Nghị định 41/2018/NĐ-CP quy định về xử phạt hành vi vi phạm quy định liên quan đến trách nhiệm của đơn vị có lợi ích công chúng như sau:

“Điều 60. Xử phạt hành vi vi phạm quy định liên quan đến trách nhiệm của đơn vị có lợi ích công chúng

Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với đơn vị có lợi ích công chúng thực hiện một trong các hành vi sau:

1. Không xây dựng và vận hành hệ thống kiểm soát nội bộ.

2. Không tổ chức kiểm toán nội bộ theo quy định của pháp luật.

3. Lựa chọn doanh nghiệp kiểm toán được chấp thuận khác đưa ra ý kiến về báo cáo tài chính khi báo cáo tài chính đó đã được một doanh nghiệp kiểm toán được chấp thuận thực hiện kiểm toán, trừ trường hợp được phép theo quy định của pháp luật.

4. Không báo cáo với cơ quan có thẩm quyền chấp thuận doanh nghiệp kiểm toán thực hiện kiểm toán cho đơn vị mình lý do thay đổi doanh nghiệp kiểm toán được chấp thuận so với năm trước liền kề và lý do thay đổi doanh nghiệp kiểm toán được chấp thuận đang thực hiện kiểm toán (nếu có).

5. Không thông báo với cơ quan có thẩm quyền chấp thuận doanh nghiệp kiểm toán thực hiện kiểm toán cho đơn vị mình khi phát hiện kiểm toán viên hành nghề và doanh nghiệp kiểm toán được chấp thuận vi phạm pháp luật về kiểm toán độc lập.

6. Cung cấp thông tin, số liệu không đúng sự thật liên quan đến các báo cáo tài chính đã được kiểm toán theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền.

7. Không giải trình, cung cấp thông tin liên quan đến các báo cáo tài chính đã được kiểm toán theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền.”

Đơn vị có lợi ích công chúng được giải thích tại khoản 7 Điều 5 Luật Kiểm toán độc lập 2011 như sau:

“Điều 5. Giải thích từ ngữ

Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

7. Đơn vị có lợi ích công chúng là doanh nghiệp, tổ chức mà tính chất và quy mô hoạt động có liên quan nhiều đến lợi ích của công chúng.”

Như vậy, đơn vị có lợi ích công chúng là doanh nghiệp, tổ chức mà tính chất và quy mô hoạt động có liên quan nhiều đến lợi ích của công chúng.

Bên cạnh đó, tại Điều 53 Luật Kiểm toán độc lập 2011 quy định về đơn vị có lợi ích công chúng như sau:

“Điều 53. Đơn vị có lợi ích công chúng

1. Tổ chức tín dụng được thành lập và hoạt động theo Luật các tổ chức tín dụng.

2. Tổ chức tài chính, doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm, doanh nghiệp môi giới bảo hiểm.

3. Công ty đại chúng, tổ chức phát hành, tổ chức kinh doanh chứng khoán theo quy định của pháp luật về chứng khoán.

4. Doanh nghiệp, tổ chức khác có liên quan đến lợi ích của công chúng do tính chất, quy mô hoạt động của đơn vị đó theo quy định của pháp luật.”

Đơn vị có lợi ích công chúng thuộc lĩnh vực chứng khoán quy định tại khoản 2 Điều 21 Luật Chứng khoán 2019 như sau:

“Điều 21. Tổ chức kiểm toán và kiểm toán viên hành nghề được chấp thuận

2. Đơn vị có lợi ích công chúng thuộc lĩnh vực chứng khoán bao gồm công ty đại chúng, tổ chức niêm yết, tổ chức đăng ký giao dịch, tổ chức chào bán chứng khoán ra công chúng, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, công ty đầu tư chứng khoán, quỹ đầu tư chứng khoán.”

Dựa trên các căn cứ theo quy định pháp luật nêu trên, công ty niêm yết được xem là  đơn vị có lợi ích công chúng. Do đó, đối với hành vi không tổ chức kiểm toán nội bộ theo quy định của pháp luật của công ty niêm yết sẽ phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng theo quy định tại Điều 60 Nghị định 41/2018/NĐ-CP quy định về xử phạt hành vi vi phạm quy định liên quan đến trách nhiệm của đơn vị có lợi ích công chúng.

Trân trọng./.