Công chức hải quan là ai? Nhiệm vụ và quyền hạn của công chức hải quan được quy định như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Trong quá trình làm thủ tục nhập khẩu lô hàng thiết bị điện tử, doanh nghiệp chúng tôi có nhận được yêu cầu từ công chức hải quan phải bổ sung chứng từ nguồn gốc, giải trình về giá trị khai báo và sẽ tiến hành kiểm tra thực tế. Theo đó, tôi thắc mắc không biết công chức hải quan có quyền yêu cầu thêm thông tin và quyết định kiểm tra thực tế hàng hóa trong trường hợp này hay không. Vì vậy, tôi muốn hỏi Luật sư, theo quy định hiện hành, nhiệm vụ và quyền hạn của công chức hải quan được quy định như thế nào? Kính mong Luật sư giải đáp thắc mắc giúp tôi.
MỤC LỤC
2. Nhiệm vụ và quyền hạn của công chức hải quan được quy định như thế nào?
Trả lời:
1. Công chức hải quan là ai?
Định nghĩa công chức hải quan được đề cập tại khoản 1 Điều 15 Luật Hải quan 2014 như sau:
“Điều 15. Công chức hải quan
1. Công chức hải quan là người có đủ điều kiện được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan hải quan; được đào tạo, bồi dưỡng và quản lý, sử dụng theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức.
…”
Theo đó, điều luật nhấn mạnh đội ngũ công chức hải quan phải là những cá nhân có đủ điều kiện được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan hải quan. Đồng thời, còn phải được đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn phù hợp để thực hiện nhiệm vụ và được quản lý, sử dụng tuân thủ theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức.
Như vậy, có thể thấy rằng, điều luật đang đặt trọng tâm vào việc xây dựng lực lượng hải quan chuyên nghiệp, có phẩm chất đạo đức và năng lực chuyên môn để đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh và chống buôn lậu. Đồng thời, đặt ra tiêu chí rõ ràng, minh bạch để tuyển dụng công chức hải quan có đủ trách nhiệm và kỷ luật trong hoạt động công vụ.
2. Nhiệm vụ và quyền hạn của công chức hải quan được quy định như thế nào?
Quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn là nền tảng giúp quá trình thực thi nhiệm vụ của công chức hải quan được đúng đắn, phù hợp với yêu cầu của pháp luật. Theo đó, tại Điều 19 Luật Hải quan 2014 có quy định nhiệm vụ và quyền hạn của công chức hải quan như sau:
“Điều 19. Nhiệm vụ và quyền hạn của công chức hải quan
1. Nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật, quy trình nghiệp vụ hải quan và chịu trách nhiệm về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình.
2. Hướng dẫn người khai hải quan, tổ chức, cá nhân có liên quan khi có yêu cầu.
3. Thực hiện kiểm tra, giám sát hải quan; giám sát việc mở, đóng, chuyển tải, xếp dỡ hàng hóa tại địa điểm làm thủ tục hải quan và địa điểm kiểm tra hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu; trong trường hợp phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật về hải quan thì yêu cầu chủ hàng hóa, chủ phương tiện vận tải, người chỉ huy, người điều khiển phương tiện vận tải hoặc người được ủy quyền thực hiện các yêu cầu để kiểm tra, khám xét hàng hóa, phương tiện vận tải theo quy định của Luật này và pháp luật về xử lý vi phạm hành chính.
4. Lấy mẫu hàng hóa với sự có mặt của người khai hải quan để cơ quan hải quan phân tích hoặc trưng cầu giám định phục vụ kiểm tra hải quan.
5. Yêu cầu người khai hải quan cung cấp thông tin, chứng từ liên quan đến hàng hóa để xác định đúng mã số, xuất xứ, trị giá hải quan của hàng hóa.
6. Yêu cầu người chỉ huy, người điều khiển phương tiện vận tải đi đúng tuyến đường, đúng thời gian, dừng đúng nơi quy định.
7. Các nhiệm vụ và quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.”
Theo đó, điều luật trên quy định đầy đủ và cụ thể về nhiệm vụ và quyền hạn của công chức hải quan, qua đó xác lập chuẩn mực nghề nghiệp và giới hạn quyền lực của lực lượng thực thi pháp luật hải quan. Trước hết, công chức hải quan phải tuân thủ pháp luật và các quy trình nghiệp vụ, thể hiện nguyên tắc trách nhiệm cá nhân và chuẩn mực đạo đức công vụ. Điều luật đồng thời trao cho công chức hải quan quyền thực hiện các hoạt động quản lý nhà nước về hải quan, như quyền yêu cầu cung cấp thông tin, lấy mẫu hàng hóa hay giám sát việc mở, đóng, chuyển tải, xếp dỡ hàng hóa; quyền được kiểm tra, giám sát, khám xét hàng hóa và phương tiện vận tải khi phát hiện dấu hiệu vi phạm và một số nhiệm vụ, quyền hạn liên quan khác nhằm bảo đảm tính chính xác, minh bạch và kịp thời trong quá trình kiểm tra, chống gian lận thương mại.
Bên cạnh đó, việc hướng dẫn người khai hải quan là nghĩa vụ mang tính phục vụ, góp phần xây dựng bộ máy hải quan chuyên nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp, tạo thuận lợi thương mại. Điều luật cũng cho phép công chức hải quan áp dụng các quyền hạn bổ sung theo quy định pháp luật, giúp lực lượng này có đủ phạm vi chức năng để thực hiện nhiệm vụ trong môi trường thương mại quốc tế ngày càng phức tạp.
Từ đó, quy định đóng vai trò là cơ sở ràng buộc và chuẩn hóa hoạt động công vụ của công chức hải quan, bảo đảm rằng mọi quyền lực kiểm tra, giám sát đều được sử dụng trong khuôn khổ pháp luật, tránh lạm quyền và bảo vệ quyền lợi của người dân, doanh nghiệp. Ngoài ra, cũng góp phần nâng cao tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và chất lượng phục vụ của bộ máy hải quan, qua đó củng cố niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp và thúc đẩy môi trường thương mại minh bạch, thuận lợi, phù hợp với xu hướng cải cách và hiện đại hóa hải quan.
Trân trọng./.
