1. Giải thích từ ngữ

Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí được hiểu là hành vi của cá nhân hoặc tổ chức khi quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước nhưng không tuân thủ các quy định của pháp luật, dẫn đến việc tài sản Nhà nước bị thất thoát, lãng phí làm giảm hiệu quả quản lý nhà nước và gây thiệt hại lớn cho ngân sách quốc gia.

2. Tội danh

“Điều 219. Tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí

1. Người nào được giao quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước mà vi phạm chế độ quản lý, sử dụng tài sản, gây thất thoát, lãng phí từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 12 năm:

a) Vì vụ lợi;

b) Có tổ chức;

c) Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt;

d) Gây thất thoát, lãng phí từ 300.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng.

3. Phạm tội gây thất thoát, lãng phí 1.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm.

4. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.”

3. Cấu thành tội phạm

3.1. Khách thể của tội phạm

Khách thể của tội phạm này là trật tự quản lý tài sản Nhà nước với đối tượng tác động là tài sản Nhà nước.

Theo khoản 3 Điều 133 Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017 thì tài sản nhà nước được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật ban hành trước ngày Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017 có hiệu lực thi hành là tài sản công.

Theo khoản 1 Điều 3 Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017 thì tài sản Nhà nước (tài sản công) là tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý, bao gồm: tài sản công phục vụ hoạt động quản lý, cung cấp dịch vụ công, bảo đảm quốc phòng, an ninh tại cơ quan, tổ chức, đơn vị; tài sản kết cấu hạ tầng phục vụ lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng; tài sản được xác lập quyền sở hữu toàn dân; tài sản công tại doanh nghiệp; tiền thuộc ngân sách nhà nước, các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, dự trữ ngoại hối nhà nước; đất đai và các loại tài nguyên khác.

3.2. Mặt khách quan của tội phạm

Mặt khách quan của Tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí được thể hiện qua các hành vi:

- Hành vi quản lý tài sản Nhà nước không đúng quy định:

+ Không thực hiện đầy đủ trách nhiệm quản lý: Cá nhân hoặc tổ chức được giao nhiệm vụ quản lý tài sản Nhà nước nhưng không thực hiện đúng các quy định pháp luật về quản lý, kiểm kê, bảo quản tài sản.

Ví dụ: Không tiến hành kiểm kê tài sản theo định kỳ, dẫn đến việc mất mát hoặc hư hỏng tài sản mà không được phát hiện và xử lý kịp thời.

+ Không báo cáo, khai báo trung thực về tài sản: Khi tài sản Nhà nước bị mất mát hoặc hư hỏng, người quản lý không khai báo trung thực hoặc cố tình che giấu sự việc, gây khó khăn cho công tác kiểm tra, xử lý.

- Hành vi sử dụng tài sản Nhà nước không đúng mục đích:

+ Sử dụng tài sản Nhà nước vào mục đích cá nhân: Lợi dụng quyền quản lý để sử dụng tài sản Nhà nước vào các mục đích không được phép như dùng xe công cho việc cá nhân, sử dụng đất công cho mục đích kinh doanh riêng mà không được cấp phép.

+ Quyết định sử dụng tài sản kém hiệu quả: Ra quyết định đầu tư, sử dụng tài sản Nhà nước vào các dự án không khả thi, không hiệu quả, dẫn đến việc thất thoát, lãng phí tài sản công.

Ví dụ: Đầu tư vào một dự án xây dựng không có kế hoạch chi tiết, dẫn đến việc công trình bị bỏ dở hoặc không thể sử dụng.

- Hành vi vi phạm quy định về bán, chuyển nhượng tài sản Nhà nước:Bán hoặc chuyển nhượng tài sản Nhà nước mà không thực hiện đấu giá công khai theo quy định hoặc bán với giá thấp hơn giá trị thực tế, gây thất thoát tài sản Nhà nước.

Ví dụ minh họa:

- Ví dụ 1: Một cán bộ quản lý đất đai của một cơ quan nhà nước đã tự ý bán một mảnh đất công cho một cá nhân với giá rất thấp, không qua đấu giá công khai và không báo cáo lên cấp trên. Hành vi này dẫn đến việc tài sản Nhà nước bị bán dưới giá trị thực, gây thất thoát lớn cho ngân sách dù đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm.

- Ví dụ 2: Một đơn vị sử dụng nhiều xe công vào việc chở hàng hóa cá nhân mà không được cấp phép, dẫn đến xe bị hư hỏng nặng do chở quá tải. Hành vi này không chỉ gây thiệt hại tài sản mà còn làm lãng phí nguồn lực của Nhà nước khi phải sửa chữa hết 120.000.000 đồng và có một số xe có nguy cơ phải mua mới để thay thế.

Lưu ý: Tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí có cấu thành tội phạm vật chất nên người thực hiện hành vi này có thể bị coi là phạm tội nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

- Gây thất thoát, lãng phí cho tài sản của Nhà nước từ 100.000.000 đồng trở lên;

- Gây thất thoát, lãng phí cho tài sản Nhà nước dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm.

3.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Người phạm tội này có thể do lỗi cố ý hoặc vô ý.

3.4. Chủ thể của tội phạm

Điều kiện cơ bản: Chủ thể của tội phạm này là người từ đủ 16 tuổi trở lên theo Điều 12 Bộ luật Hình sự và có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự theo Điều 21 Bộ luật Hình sự.

Tuy nhiên, cần lưu ý chủ thể của tội danh phải là những người được giao trách nhiệm quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước mới có thể là chủ thể của tội phạm này. Điều này thường áp dụng cho những quan chức, lãnh đạo cấp cao trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị.

Trân trọng./.