1. Giải thích từ ngữ

Xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan được hiểu là hành vi của cá nhân hoặc tổ chức xâm phạm các quyền lợi mà pháp luật bảo vệ đối với tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả, quyền liên quan.

2. Tội danh

“Điều 225. Tội xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan

1. Người nào không được phép của chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan mà cố ý thực hiện một trong các hành vi sau đây, xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan đang được bảo hộ tại Việt Nam với quy mô thương mại hoặc thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc hàng hóa vi phạm trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm:

a) Sao chép tác phẩm, bản ghi âm, bản ghi hình;

b) Phân phối đến công chúng bản sao tác phẩm, bản sao bản ghi âm, bản sao bản ghi hình.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 300.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Có tổ chức;

b) Phạm tội 02 lần trở lên;

c) Thu lợi bất chính 300.000.000 đồng trở lên;

d) Gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan 500.000.000 đồng trở lên;

đ) Hàng hóa vi phạm trị giá 500.000.000 đồng trở lên.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

4. Pháp nhân thương mại phạm tội quy định tại Điều này, thì bị phạt như sau:

a) Thực hiện một trong các hành vi quy định tại khoản 1 Điều này với quy mô thương mại hoặc thu lợi bất chính từ 200.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc hàng hóa vi phạm trị giá từ 300.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng; thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc hàng hóa vi phạm trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 300.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng;

b) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này, thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 02 năm;

c) Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.”

3. Cấu thành tội phạm

3.1. Khách thể của tội phạm

Khách thể của tội phạm là trật tự quản lý kinh tế Nhà nước về quyền tác giả, tác phẩm và các quyền khác có liên quan được bảo hộ tại Việt Nam theo điều ước quốc tế về quyền tác giả mà Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên, tác giả, tác phẩm như tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học, tác phẩm phái sinh,...

3.2. Mặt khách quan của tội phạm

Mặt khách quan liên quan đến hành vi:

- Sử dụng tác phẩm, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng mà không có sự cho phép của chủ sở hữu quyền tác giả, quyền liên quan:Sử dụng trái phép các tác phẩm như văn học, nghệ thuật, khoa học; bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng mà không có sự đồng ý của chủ sở hữu quyền hoặc không trả tiền bản quyền theo quy định.

Ví dụ: Một nhà xuất bản in ấn và phát hành một cuốn sách mà không có sự cho phép của tác giả hoặc không trả tiền bản quyền cho tác giả, mặc dù tác phẩm này đã được đăng ký quyền tác giả.

- Sao chép, phân phối, trưng bày công khai tác phẩm mà không có sự cho phép của tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả:Sao chép hoặc phân phối công khai tác phẩm, bản ghi âm, ghi hình, hoặc chương trình phát sóng mà không có sự đồng ý của tác giả hoặc chủ sở hữu quyền.

Ví dụ: Một trang web tải lên và cho phép người dùng tải về miễn phí các bản ghi âm nhạc mà không có sự cho phép của nghệ sĩ hoặc hãng thu âm, vi phạm quyền phân phối của chủ sở hữu.

- Làm tác phẩm phái sinh mà không có sự cho phép của tác giả của tác phẩm gốc:Sử dụng tác phẩm gốc để tạo ra tác phẩm phái sinh mà không có sự đồng ý của tác giả của tác phẩm gốc hoặc không trả tiền bản quyền.

Ví dụ: Một nhà làm phim sản xuất một bộ phim dựa trên một cuốn tiểu thuyết nổi tiếng mà không xin phép hoặc trả phí bản quyền cho tác giả của cuốn tiểu thuyết đó.

- Xuất bản hoặc phân phối tác phẩm với thông tin sai lệch về tác giả:Xuất bản hoặc phân phối một tác phẩm mà gán sai tên tác giả, làm ảnh hưởng đến danh dự, uy tín của tác giả thật.

Ví dụ: Một nhà xuất bản phát hành một tác phẩm với tên một người khác thay vì tên của tác giả thật, gây nhầm lẫn cho công chúng và làm giảm uy tín của tác giả.

- Vi phạm quyền nhân thân của tác giả:Xâm phạm các quyền nhân thân của tác giả, bao gồm quyền đứng tên tác giả, quyền được bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm, quyền công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố.

Ví dụ: Một công ty sử dụng một bức tranh của một họa sĩ trong quảng cáo mà không gán tên của họa sĩ hoặc thay đổi nội dung bức tranh mà không có sự đồng ý của họa sĩ, làm ảnh hưởng đến sự toàn vẹn của tác phẩm.

Hậu quả của tội xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan có thể rất đa dạng và nghiêm trọng, tùy thuộc vào phạm vi và mức độ vi phạm. Dưới đây là một số hậu quả điển hình:

- Thiệt hại kinh tế:

+ Đối với tác giả và chủ sở hữu quyền:Vi phạm quyền tác giả dẫn đến việc tác giả hoặc chủ sở hữu quyền không nhận được tiền bản quyền, lợi nhuận từ việc khai thác tác phẩm của họ, làm giảm thu nhập chính đáng.

+ Đối với ngành công nghiệp sáng tạo: Tội phạm này làm suy yếu động lực sáng tạo trong các ngành như âm nhạc, điện ảnh, văn học do những người sáng tạo không được bảo vệ quyền lợi hợp pháp.

- Mất mát danh dự và uy tín: Khi quyền nhân thân bị vi phạm, chẳng hạn như việc công bố tác phẩm mà không gán tên tác giả hoặc làm sai lệch tác phẩm, danh dự và uy tín của tác giả bị tổn hại nghiêm trọng.

- Suy giảm giá trị tác phẩm: Khi tác phẩm gốc bị biến tấu hoặc sử dụng để tạo ra các tác phẩm phái sinh mà không có sự cho phép của tác giả, giá trị nghệ thuật và sự toàn vẹn của tác phẩm có thể bị suy giảm.

- Tác động tiêu cực đến thị trường: Việc sao chép, phân phối trái phép tác phẩm có thể dẫn đến sự cạnh tranh không lành mạnh, khiến những người tuân thủ pháp luật khó duy trì hoạt động kinh doanh hợp pháp.

Lưu ý: Hành vi xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan chỉ cấu thành tội phạm nếu thực hiện với “quy mô thương mại” hoặc thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng trở lên hoặc gây thiệt hại cho chủ thể quyền tác giả, quyền liên quan từ 100.000.000 đồng trở lên hoặc hàng hóa vi phạm trị giá từ 100.000.000 đồng trở lên.

3.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Người phạm tội xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan thực hiện hành vi của mình với lỗi cố ý (trực tiếp hoặc gián tiếp), nghĩa là nhận thức rõ hành vi của mình là xâm phạm hai loại quyền kinh tế quan trọng nhất của quyền tác giả, quyền liên quan là quyền sao chép và quyền phân phối, thấy trước hậu quả của hành vi đó và mong muốn hậu quả xảy ra, hoặc thấy trước hậu quả của hành vi đó có thể xảy ra, tuy không mong muốn nhưng vẫn có ý thức để mặc hậu quả xảy ra. Mục đích kinh doanh không phải là dấu hiệu bắt buộc của tội phạm này.

3.4. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội phạm này có thể là bất kỳ người nào từ đủ 16 tuổi trở lên theo Điều 12 Bộ luật Hình sự và có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự theo Điều 21 Bộ luật Hình sự.

Pháp nhân thương mại đủ các điều kiện được quy định tại Điều 75 Bộ luật Hình sự có thể trở thành chủ thể của tội phạm này.

Trân trọng./.