1. Giải thích từ ngữ

Vi phạm quy định của Nhà nước về quản lý và sử dụng vốn đầu tư công gây hậu quả nghiêm trọng được hiểu là hành vi của cá nhân hoặc tổ chức khi quản lý, sử dụng vốn đầu tư công nhưng vi phạm các quy định pháp luật, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng cho kinh tế - xã hội.

2. Tội danh

“Điều 220. Tội vi phạm quy định về quản lý và sử dụng vốn đầu tư công gây hậu quả nghiêm trọng

1. Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn thực hiện một trong những hành vi sau đây gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 224 của Bộ luật này, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Vi phạm quy định về quyết định chủ trương đầu tư;

b) Vi phạm quy định về lập, thẩm định chủ trương đầu tư;

c) Vi phạm quy định về quyết định đầu tư chương trình, dự án;

d) Vi phạm quy định về tư vấn, thiết kế chương trình, dự án.

2. Phạm tội thuộc một trong những trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 12 năm:

a) Vì vụ lợi;

b) Có tổ chức;

c) Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt;

d) Gây thiệt hại từ 300.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng.

3. Phạm tội gây thiệt hại 1.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm.

4. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.”

3. Cấu thành tội phạm

3.1. Khách thể của tội phạm

Tội vi phạm quy định của Nhà nước về quản lý và sử dụng vốn đầu tư công gây hậu quả nghiêm trọng xâm phạm đến chế độ quản lý của nhà nước trong hoạt động quản lý và sử dụng vốn đầu tư công, gây thiệt hại đến tài sản của Nhà nước.

3.2. Mặt khách quan của tội phạm

Hành vi khách quan của tội vi phạm quy định của Nhà nước về quản lý và sử dụng vốn đầu tư công gây hậu quả nghiêm trọng được thực hiện dưới một trong các dạng nhóm hành vi sau đây:

- Vi phạm quy định về quyết định chủ trương đầu tư;

- Vi phạm quy định về lập, thẩm định chủ trương đầu tư;

- Vi phạm quy định về quyết định đầu tư chương trình, dự án;

- Vi phạm quy định về tư vấn, thiết kế chương trình, dự án.

Hành vi cụ thể khi vi phạm quy định trong quản lý vốn đầu tư công:

- Không tuân thủ các quy định về quy hoạch, kế hoạch đầu tư:Quyết định đầu tư vào một dự án không nằm trong quy hoạch tổng thể hoặc kế hoạch đầu tư công đã được phê duyệt hoặc thực hiện các dự án không đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật, quy mô, tính khả thi.

Ví dụ: Một cơ quan nhà nước đã phê duyệt và triển khai xây dựng một công viên giải trí tại một khu vực không được quy hoạch cho các hoạt động vui chơi giải trí. Dự án này không nằm trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, dẫn đến lãng phí nguồn vốn vì không có nhu cầu sử dụng sau khi hoàn thành.

- Không thực hiện đúng quy định về đấu thầu, lựa chọn nhà thầu:Tiến hành các bước đấu thầu hoặc lựa chọn nhà thầu mà không tuân thủ quy định, chẳng hạn như bỏ qua quy trình đấu thầu công khai hoặc thông đồng với nhà thầu để đưa ra giá thầu bất lợi cho Nhà nước.

Ví dụ: Một dự án xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông đã được phê duyệt nhưng quy trình đấu thầu đã bị bỏ qua và một nhà thầu không đủ năng lực được chọn. Hậu quả là công trình bị đội vốn, thi công kém chất lượng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngân sách và tiến độ dự án.

- Sử dụng vốn cho các dự án không hiệu quả hoặc không cần thiết:Phê duyệt và giải ngân vốn đầu tư công cho các dự án không có giá trị thực tiễn, không đáp ứng nhu cầu kinh tế - xã hội, dẫn đến lãng phí tài nguyên và ngân sách.

Ví dụ: Một cơ quan quyết định đầu tư xây dựng một bãi đỗ xe ngầm tại một khu vực đã có đủ bãi đỗ xe trên mặt đất, không đáp ứng nhu cầu thực tế của địa phương. Sau khi hoàn thành, bãi đỗ xe ngầm này hầu như không được sử dụng, dẫn đến lãng phí lớn về tài nguyên và ngân sách.

- Thiếu trách nhiệm trong giám sát, kiểm soát dự án:Cá nhân hoặc tổ chức có trách nhiệm giám sát, kiểm soát việc sử dụng vốn đầu tư công nhưng không thực hiện đúng trách nhiệm, dẫn đến việc thi công kém chất lượng, không đúng tiến độ hoặc lãng phí vốn đầu tư.

Ví dụ: Trong một dự án xây dựng bệnh viện, cơ quan giám sát đã không kiểm tra chất lượng vật liệu xây dựng do nhà thầu cung cấp. Kết quả là, vật liệu kém chất lượng đã được sử dụng, dẫn đến công trình xuống cấp nhanh chóng sau khi hoàn thành, gây thiệt hại lớn cho ngân sách nhà nước.

- Vi phạm quy định về thanh toán, quyết toán vốn:Thực hiện thanh toán, quyết toán vốn đầu tư công mà không tuân thủ quy định, dẫn đến thất thoát hoặc lãng phí nguồn vốn.

Ví dụ: Một cán bộ phụ trách quyết toán dự án đã ký duyệt thanh toán toàn bộ hợp đồng cho nhà thầu dù công trình chưa hoàn thành và không đạt tiêu chuẩn kỹ thuật. Điều này dẫn đến việc nhà thầu rút lui mà không hoàn thiện dự án, gây thiệt hại nghiêm trọng cho Nhà nước khi phải tìm nguồn vốn mới để hoàn thành công trình.

Lưu ý: Nếu người thực hiện một trong các hành vi trên nhưng vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng thì không áp dụng Điều 220 Bộ luật Hình sự mà xử lý theo quy định tại tại Điều 224 Bộ luật Hình sự (tội vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gâyhậu quả nghiêm trọng).

Tội phạm có cấu thành tội phạm vật chất nên người thực hiện một trong các hành vi nếu trên chi bị coi là phạm tội nếu gây thiệt hại từ 100.000.000 trở lên hoặc gây thiệt hại dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm.

3.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Mặt chủ quan của tội phạm người phạm tội có lỗi cố ý.

3.4. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội phạm là người có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi do Bộ luật Hình sự quy định tức là người nào từ đủ 16 tuổi trở lên theo Điều 12 Bộ luật Hình sự và có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự theo Điều 21 Bộ luật Hình sự, đồng thời phải là người có chức vụ quyền hạn liên quan đến lĩnh vực quản lý và sử dụng vốn đầu tư công.

Trân trọng./.