1. Giải thích từ ngữ

Tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù được hiểu là hành vilợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lạm quyền tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù.

2. Tội danh

“Điều 378. Tội tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù

1. Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lạm quyền tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

a) Tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù về tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;

b) Người được tha trái pháp luật bỏ trốn hoặc có hành vi cản trở việc điều tra, truy tố, xét xử hoặc tiếp tục thực hiện tội phạm ít nghiêm trọng hoặc tội phạm nghiêm trọng;

c) Người được tha trái pháp luật trả thù người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng;

d) Tha trái pháp luật từ 02 người đến 05 người.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:

a) Tha trái pháp luật 06 người trở lên;

b) Người được tha trái pháp luật thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.

4. Người phạm tội còn bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

3. Cấu thành tội phạm

3.1. Khách thể của tội phạm

Tội phạm này xâm phạm đến hoạt động đúng đắn của cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án và cơ quan có thẩm quyền khác; ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả của hoạt động tố tụng như: phải tạm đình chỉ điều tra, phải hoãn phiên toà; xâm phạm đến các quy định của Nhà nước về chế độ giam, giữ dẫn giải người bị giam, giữ. Tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động tố tụng của cơ quan tiến hành tố tụng mà còn xâm phạm đến trật tự an toàn xã hội.

3.2. Mặt khách quan của tội phạm

Theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự, quyền bắt và tha người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam hoặc người đang chấp hành án phạt tù được phân chia theo từng giai đoạn tố tụng. Do đó, khi xác định hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn để tha trái pháp luật người bị giam, bị giữ, cần căn cứ vào từng giai đoạn tố tụng để đánh giá xem hành vi đó có phải là lợi dụng chức vụ, quyền hạn hay lạm quyền.

Hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn để tha trái pháp luật người đang bị giam, giữ: Đây là trường hợp người phạm tội đã sử dụng chức vụ và quyền hạn của mình để thực hiện hành vi phạm pháp, chẳng hạn như ra lệnh hoặc ký quyết định trả tự do cho người đang bị giam giữ mà không có đủ căn cứ pháp lý. Ví dụ cụ thể là việc ra quyết định hủy bỏ biện pháp ngăn chặn đối với người bị giam và trả tự do cho người đang bị giam giữ trái với quy định pháp luật.

Hành vi lạm dụng quyền tha trái pháp luật đối với người bị giam giữ: Trong trường hợp này, người phạm tội đã ra quyết định hoặc lệnh trả tự do cho người đang bị giam giữ mà hành vi này vượt quá phạm vi quyền hạn của mình. Ví dụ là một chiến sĩ làm nhiệm vụ canh gác tại trại giam tự ý thả người đang bị tạm giam mà không có lệnh từ cấp trên có thẩm quyền.

Hậu quả của tội phạm là việc người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù được tha trái pháp luật. Tuy nhiên hậu quả không phải dấu hiệu bắt buộc của tội phạm này. Tội phạm hoàn thành kể từ thời điểm hành vi thuộc mặt khách quan của tội phạm xảy ra.

3.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Lỗi của người phạm tội trong trường hợp này là lỗi cố ý. Người phạm tội biết rõ hành vi của mình là vi phạm pháp luật và mong muốn hoặc chấp nhận hậu quả việc tha trái pháp luật.

Động cơ của hành vi phạm tội có thể là vì lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm hoặc mục đích khác như mong muốn làm lợi cho một cá nhân cụ thể, trả thù hoặc để đạt được mục tiêu khác.

Mục đích của hành vi có thể là làm sai lệch quy trình pháp lý, nhằm thực hiện ý đồ cá nhân hoặc nhóm hoặc can thiệp vào công tác thi hành án và quản lý người bị bắt, giữ, giam.

3.4. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội này là những người có chức vụ, quyền hạn trong các cơ quan nhà nước có trách nhiệm quản lý, thực hiện các quyết định bắt, giữ, giam hoặc chấp hành án phạt tù. Chủ thể phạm tội phải thỏa mãn điều kiện là người có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự và từ đủ 16 tuổi trở lên.

Trân trọng./.