1. Giải thích từ ngữ

Hành nghề mê tín, dị đoan được hiểu là hành vi dùng bói toán, đồng bóng hoặc các hình thức mê tín, dị đoan khác. Mê tín, dị đoan được hiểu là sự mù quáng, tin vào thần thánh, ma quỷ, định mệnh,…không có cơ sở khoa học. Nhà nước ta cho phép và tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng tôn giáo của công dân nhưng nghiêm cấm mọi hoạt động mê tín dị đoan nhằm đảm bảo trật tự xã hội và nếp sống văn minh xã hội chủ nghĩa.

2. Tội danh

“Điều 320. Tội hành nghề mê tín, dị đoan

1. Người nào dùng bói toán, đồng bóng hoặc các hình thức mê tín, dị đoan khác đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:

a) Làm chết người;

b) Thu lợi bất chính 200.000.000 đồng trở lên;

c) Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.”

3. Cấu thành tội phạm

3.1. Khách thể của tội phạm

Tội hành nghề mê tín, dị đoan xâm phạm đến trật tự công cộng, đặc biệt là những quy định của pháp luật về tôn giáo và tín ngưỡng, cũng như quyền tự do tín ngưỡng của cá nhân. Khách thể của tội phạm này là sự ổn định xã hội trong lĩnh vực tôn giáo, tín ngưỡng, và bảo vệ con người khỏi các hành vi lợi dụng tín ngưỡng, mê tín, dị đoan để trục lợi, gây hại cho sức khỏe, tài sản, và tinh thần của người khác.

3.2. Mặt khách quan của tội phạm

Hành vi phạm tội của tội hành nghề mê tín, dị đoan bao gồm việc thực hiện các hoạt động liên quan đến mê tín, dị đoan với mục đích lừa gạt, trục lợi, hoặc gây ảnh hưởng xấu đến đời sống của người khác. Các hành vi cụ thể có thể bao gồm:

• Xem bói, bói toán: Dự đoán tương lai, vận mệnh, hoặc đưa ra những lời khuyên mê tín, dị đoan dựa trên các phương pháp không có cơ sở khoa học, như xem chỉ tay, xem tướng, xem sao, bói bài.
• Làm bùa, yểm bùa: Tạo ra và bán các loại bùa chú, vật phẩm được cho là có khả năng bảo vệ, trừ tà, mang lại may mắn hoặc chữa bệnh mà không có bất kỳ chứng cứ khoa học nào.
• Cúng bái, gọi hồn: Tổ chức các nghi lễ cúng bái, gọi hồn, trừ tà mà không dựa trên các nguyên tắc tôn giáo chính thống, nhưng lại làm người khác tin tưởng và dẫn đến những hành động tiêu cực.
• Chữa bệnh bằng các phương pháp mê tín: Dùng các phương pháp không có cơ sở khoa học như uống nước lã, đọc thần chú, hoặc các hành động tương tự để chữa bệnh, có thể gây nguy hiểm đến sức khỏe của người bệnh.

Những hành vi này thường diễn ra công khai hoặc bí mật, lợi dụng sự thiếu hiểu biết, sợ hãi hoặc niềm tin vào những điều huyền bí của người khác để trục lợi cá nhân.

Hậu quả của hành vi hành nghề mê tín, dị đoan có thể bao gồm:

• Tổn thất về tài sản: Nạn nhân có thể mất tiền bạc, tài sản vì tin tưởng vào các hoạt động mê tín, dị đoan, mua các sản phẩm như bùa chú, hoặc trả tiền cho các dịch vụ mê tín.
• Tổn hại về sức khỏe: Trong các trường hợp chữa bệnh bằng phương pháp mê tín, người bệnh có thể không được chữa trị đúng cách, dẫn đến bệnh tình trở nên nghiêm trọng hơn, thậm chí tử vong.
• Tổn thương tinh thần: Nạn nhân có thể rơi vào trạng thái lo lắng, sợ hãi, hoặc chịu đựng các tổn thương tâm lý do tin vào các lời tiên tri, dự báo không có cơ sở.
• Gây mất trật tự xã hội: Các hành vi mê tín, dị đoan có thể gây hoang mang trong cộng đồng, làm giảm niềm tin vào các giá trị khoa học, dẫn đến các hệ lụy tiêu cực cho trật tự xã hội.

Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả trong tội hành nghề mê tín, dị đoan phải được chứng minh rõ ràng:

• Nguyên nhân trực tiếp: Hành vi mê tín, dị đoan phải là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến các hậu quả tiêu cực như tổn thất về tài sản, tổn hại về sức khỏe, hoặc tổn thương tinh thần của nạn nhân.
• Hậu quả tất yếu: Hành vi của người phạm tội tất yếu dẫn đến hậu quả làm tổn hại đến quyền lợi hợp pháp của người khác, gây mất trật tự xã hội hoặc làm suy giảm niềm tin vào các giá trị đúng đắn.
• Mối quan hệ nhân quả chặt chẽ: Phải chứng minh rằng nếu không có hành vi mê tín, dị đoan thì các hậu quả như trên đã không xảy ra. Ví dụ, nếu không có hành vi chữa bệnh bằng phương pháp mê tín, người bệnh có thể đã được chữa trị đúng cách và không gặp phải các tổn hại nghiêm trọng.

3.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Người phạm tội hành nghề mê tín, dị đoan thực hiện hành vi của mình với lỗi cố ý. Họ nhận thức rõ ràng rằng hành vi của mình là không có cơ sở khoa học, có khả năng gây tổn hại cho người khác, nhưng vẫn cố tình thực hiện nhằm trục lợi hoặc đạt được mục đích cá nhân.

Động cơ của người phạm tội có thể xuất phát từ:

• Trục lợi cá nhân: Người phạm tội lợi dụng niềm tin của người khác vào các hoạt động mê tín, dị đoan để kiếm tiền hoặc đạt được các lợi ích vật chất khác.
• Thể hiện quyền lực, quyền uy: Một số người có thể thực hiện các hành vi mê tín, dị đoan để thể hiện quyền lực, khẳng định vị thế của mình trong cộng đồng hoặc đối với người khác.
• Niềm tin mù quáng vào mê tín: Một số trường hợp người phạm tội có thể thực hiện hành vi vì niềm tin cá nhân vào các yếu tố mê tín, dị đoan, dù nhận thức rõ ràng về tính nguy hại của hành vi.

Mục đích của người phạm tội có thể là để trục lợi, đạt được sự tôn trọng hoặc quyền lực từ người khác, hoặc thậm chí để thỏa mãn niềm tin cá nhân vào các yếu tố mê tín, dị đoan. Mục đích cụ thể của hành vi tuy có thể khác nhau nhưng không làm thay đổi tính chất phạm tội của hành vi.

3.4. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội hành nghề mê tín, dị đoan là bất kỳ cá nhân nào từ đủ 16 tuổi trở lên, có đủ năng lực trách nhiệm hình sự. Người này phải có khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của mình, không thuộc các trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự như bị bệnh tâm thần hoặc các tình trạng tương tự.

Trân trọng./.