1. Giải thích từ ngữ
Chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm được hiểu là hành vi của người có nhiệm vụ chiến đấu hoặc thu dọn chiến trường đã không giao nộp cho chỉ huy đơn vị hoặc người có thẩm quyền chiến lợi phẩm thu giữ được.
Chiến lợi phẩm là các vũ khí, đồ dùng, và trang thiết bị thu được từ đối phương sau khi giành chiến thắng trong trận chiến. Cụ thể, chiến lợi phẩm bao gồm vũ khí, phương tiện kỹ thuật quân sự, quân trang, lương thực, thực phẩm, dụng cụ y tế, thuốc chữa bệnh, và các tài sản khác. Những tài sản này cần được giao nộp cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc chỉ huy đơn vị sau chiến thắng. Tuy nhiên, nếu người phụ trách thu dọn hiện trường không thực hiện việc giao nộp, hành vi này sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến kỷ luật chiến đấu của Quân đội nhân dân và xâm phạm quyền sở hữu của Nhà nước đối với chiến lợi phẩm.
2. Tội danh
“Điều 419. Tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm
1. Người nào trong chiến đấu hoặc khi thu dọn chiến trường mà chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:
a) Là chỉ huy hoặc sĩ quan;
b) Chiến lợi phẩm trị giá từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;
c) Gây ảnh hưởng xấu đến uy tín quân đội;
d) Chiến lợi phẩm có giá trị trong quân sự;
đ) Gây hậu quả nghiêm trọng hoặc rất nghiêm trọng.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.
a) Chiến lợi phẩm trị giá 500.000.000 đồng trở lên;
b) Chiến lợi phẩm có giá trị đặc biệt trong quân sự;
c) Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.”
3. Cấu thành tội phạm
3.1. Khách thể của tội phạm
Tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm xâm phạm quyền sở hữu của Nhà nước đối với các tài sản chiến lợi phẩm và làm suy giảm kỷ luật chiến đấu của quân đội.
Đối tượng của tội phạm này là các chiến lợi phẩm thu được từ địch trong chiến tranh, bao gồm vũ khí, phương tiện kỹ thuật quân sự, quân trang, lương thực, thực phẩm, dụng cụ y tế, thuốc chữa bệnh, và các tài sản khác.
Vì vậy, khách thể của tội phạm này là quyền sở hữu của Nhà nước đối với chiến lợi phẩm và kỷ luật chiến đấu của Quân đội Nhân dân Việt Nam.
3.2. Mặt khách quan của tội phạm
Hành vi phạm tội:
- Chiếm đoạt chiến lợi phẩm: Đây là hành vi trái phép lấy hoặc giữ các chiến lợi phẩm mà không được phép. Các chiến lợi phẩm có thể bao gồm vũ khí, phương tiện kỹ thuật quân sự, quân trang, lương thực, thực phẩm, dụng cụ y tế, thuốc chữa bệnh, và các tài sản khác thu được từ đối phương sau chiến thắng trong trận chiến. Hành vi này có thể xảy ra khi người phụ trách thu dọn hiện trường giữ lại những tài sản này để trục lợi cá nhân hoặc sử dụng không đúng mục đích.
- Hủy hoại chiến lợi phẩm: Là hành vi phá hủy hoặc làm hư hỏng các chiến lợi phẩm, bao gồm việc làm giảm giá trị hoặc tính sử dụng của các tài sản này. Hành vi hủy hoại có thể bao gồm việc phá vỡ, làm hư hỏng hoặc tiêu hủy tài sản chiến lợi phẩm mà không có lý do chính đáng.
Hậu quả: Các chiến lợi phẩm bị chiếm đoạt hoặc hủy hoại dẫn đến thiệt hại về tài sản, làm giảm giá trị và sự sử dụng của các tài sản thu được. Ví dụ, vũ khí hoặc phương tiện kỹ thuật quân sự bị hư hỏng có thể không còn hữu dụng trong các hoạt động quân sự sau này. Việc mất mát hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm có thể làm giảm khả năng thực hiện các nhiệm vụ quân sự, gây thiệt hại về mặt chiến lược hoặc chiến thuật.
Bên cạnh đó, hành vi chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm làm suy yếu kỷ luật và sự tin tưởng trong quân đội, ảnh hưởng đến tinh thần và sự đoàn kết của các đơn vị quân đội. Việc xâm phạm quyền sở hữu chiến lợi phẩm và kỷ luật có thể làm giảm uy tín của quân đội trong mắt công chúng và các đồng minh quốc tế.
Hậu quả không phải là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm. Tội phạm hoàn thành từ thời điểm người phạm tội thực hiện hành vi chiếm đoạt hoặc huỷ hoại chiến lợi phẩm.
3.3. Mặt chủ quan của tội phạm
Tội phạm được thực hiện do lỗi cố ý, có thể là cố ý trực tiếp hoặc cố ý gián tiếp. Người phạm tội nhận thức được hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội, thấy trước được hậu quả do hành vi của mình gây ra, mong muốn hoặc có ý thức để mặc cho hậu quả đó xảy ra.
3.4. Chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội phạm này là chủ thể đặc biệt, chỉ những người được quy định tại Điều 392 Bộ luật Hình sự mới có thể thực hiện tội phạm, bao gồm:
“Điều 392. Những người phải chịu trách nhiệm hình sự về các tội xâm phạm nghĩa vụ, trách nhiệm của quân nhân
1. Quân nhân tại ngũ, công nhân, viên chức quốc phòng.
2. Quân nhân dự bị trong thời gian tập trung huấn luyện.
3. Dân quân, tự vệ trong thời gian phối thuộc với quân đội trong chiến đấu, phục vụ chiến đấu.
4. Công dân được trưng tập vào phục vụ trong quân đội.”
Ngoài ra, người phạm tội phải đáp ứng đủ điều kiện về tuổi chịu trách nhiệm hình sự và có đầy đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự, theo Điều 12 Bộ luật Hình sự, chủ thể của tội chiếm đoạt hoặc hủy hoại chiến lợi phẩm là người từ đủ 16 tuổi trở lên.
Trân trọng./.