1. Giải thích từ ngữ
Lây truyền HIV cho người khác được hiểu là hành vi của một cá nhân đã nhiễm HIV nhưng cố ý thực hiện các hành động dẫn đến việc truyền virus HIV từ bản thân sang người khác. Hành vi này có thể xảy ra qua nhiều con đường, bao gồm quan hệ tình dục không an toàn, sử dụng chung kim tiêm hoặc dụng cụ tiêm chích, truyền máu, hoặc qua các hình thức tiếp xúc trực tiếp với máu hoặc dịch cơ thể của người nhiễm HIV mà không có biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
2. Tội danh
“Điều 148. Tội lây truyền HIV cho người khác
1. Người nào biết mình bị nhiễm HIV mà cố ý lây truyền HIV cho người khác, trừ trường hợp nạn nhân đã biết về tình trạng nhiễm HIV của người bị HIV và tự nguyện quan hệ tình dục, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 03 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:
a) Đối với 02 người trở lên;
b) Đối với người dưới 18 tuổi, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 142 và Điều 145 của Bộ luật này;
c) Đối với phụ nữ mà biết là có thai;
d) Đối với thầy thuốc hoặc nhân viên y tế trực tiếp chữa bệnh cho mình;
đ) Đối với người đang thi hành công vụ hoặc vì lý do công vụ của nạn nhân.”
3. Cấu thành tội phạm
3.1. Khách thể của tội phạm
Tội phạm trực tiếp xâm phạm quyền bất khả xâm phạm sức khoẻ của người khác, làm lan tràn căn bệnh thế kỷ HIV/AIDS.
Như vậy, khách thể của tội phạm là quyền được bảo hộ về tính mạng, sưc khỏe, danh dự, nhân phẩm của con người và sự an toàn của cả cộng đồng trước bệnh tật.
3.2. Mặt khách quan của tội phạm
Người phạm tội có hành vi làm lây truyền HIV mà mình đang mang sang cho ngườikhác khi biết mình đang bị nhiễm HIV. Hành vi làm lây truyền có thể bằng nhiều cách: thựchiện hành vi giao cấu, để máu của mình nhiễm vào máu đang lưu thông trên người nạnnhân,...
Hành vi làm lây truyền HIV được xem là hoàn thành khi nạn nhân đã bị nhiễm HIV (xét nghiệm dương tính với HIV) chứ không cần nạn nhân phải bị bệnh AIDS.
Tội lây truyền HIV cho người khác có cấu thành tội phạm hình thức.
Hậu quả của tội lây truyền HIV cho người khác là rất nghiêm trọng và có ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe, tâm lý, xã hội, và pháp lý của cả nạn nhân và người phạm tội, cũng như cộng đồng:
- Về sức khỏe:
+ Lây nhiễm HIV: Nạn nhân sẽ bị nhiễm HIV, dẫn đến suy giảm hệ miễn dịch, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.
+ Tiến triển thành AIDS: Nếu không được điều trị kịp thời và hiệu quả, HIV có thể phát triển thành AIDS (Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải), gây ra các bệnh nặng và ảnh hưởng đến khả năng sống sót.
+ Ảnh hưởng lâu dài: Nạn nhân có thể phải đối mặt với các vấn đề sức khỏe kéo dài, bao gồm cần điều trị suốt đời với thuốc kháng retrovirus (ARV) và các vấn đề liên quan đến sức khỏe tâm thần và thể chất.
- Về tâm lý:
+ Cảm giác sợ hãi và lo lắng: Nạn nhân có thể trải qua cảm giác sợ hãi, lo lắng về sức khỏe và tương lai của mình.
+ Tâm lý bị tổn thương: Có thể xuất hiện cảm giác xấu hổ, tự ti, và lo âu do bị nhiễm bệnh và sự kỳ thị xã hội liên quan đến HIV.
+ Trầm cảm: Nạn nhân có thể mắc các rối loạn tâm lý nghiêm trọng như trầm cảm hoặc rối loạn lo âu, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
- Về xã hội:
+ Kỳ thị và phân biệt đối xử: Nạn nhân có thể gặp phải sự kỳ thị và phân biệt đối xử từ gia đình, bạn bè, cộng đồng hoặc trong môi trường làm việc. Điều này có thể dẫn đến sự cô lập xã hội và khó khăn trong việc hòa nhập.
+ Khó khăn trong việc duy trì công việc và học tập: Sự kỳ thị và sức khỏe kém có thể làm giảm khả năng của nạn nhân trong việc duy trì công việc và tiếp tục học tập.
Lưu ý: Trường hợp nạn nhân đã biết rõ về tình trạng nhiễm HIV của người bị HIV và tự nguyện quan hệ tình dục thì không thể xét vào tội này.
3.3. Mặt chủ quan của tội phạm
Người phạm tội thực hiện hành vi với lỗi cố ý (trực hoặc gián tiếp). Người phạm tộikhi thực hiện hành vi lây truyền HIV, mong muốn hoặc có ý thức để mặc nạn nhân bị lâynhiễm. Nếu vô ý mà để người khác bị nhiễm HIV từ cơ thể mình thì không cấu thành tộiphạm.
3.4. Chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội lây truyền HIV cho người khác là chủ thể đặc biệt.
- Thứ nhất, họ phải là người nhiễm HIV.
- Thứ hai, chủ thể của tội phạm là người từ đủ 16 tuổi trở lên theo quy định tại Khoản 1 Điều 12 Bộ luật Hình sự.
- Thứ ba, chủ thể của tội phạm phải là người có năng lực trách nhiệm hình sự đầy đủ bao gồm năng lực nhận thức và năng lực làm chủ hành vi.
Trân trọng./.