Hợp đồng theo mẫu là gì? Khi nào phải giao dịch bằng hợp đồng theo mẫu?

Hiện nay, hợp đồng mẫu đang được áp dụng rộng rãi trong nền kinh tế thị trường. Nhiều lĩnh vực đã sử dụng hợp đồng mẫu trong các giao dịch, với nội dung và điều kiện giao dịch được soạn sẵn. Các bên tham gia chỉ cần thể hiện sự đồng ý hoặc không đồng ý với các điều khoản có sẵn, mà thường không có quá trình thương lượng hay đàm phán để đảm bảo lợi ích tối ưu cho mình. Vậy pháp luật quy định như thế nào về hợp đồng mẫu? Việc sử dụng hợp đồng mẫu có tồn tại những bất cập gì không? Hãy cùng phân tích chi tiết trong bài viết dưới đây.

MỤC LỤC

1. Hợp đồng theo mẫu là gì? Cần lưu ý gì trước khi ký hợp đồng theo mẫu?

2. Trình tự đăng ký hợp đồng theo mẫu được thực hiện như thế nào?

3. loại sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ phải đăng ký hợp đồng theo mẫu?

Trả lời:

1. Hợp đồng theo mẫu là gì? Cần lưu ý gì trước khi ký hợp đồng theo mẫu?

Theo khoản 1 Điều 405 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng theo mẫu được định nghĩa là hợp đồng gồm những điều khoản do một bên đưa ra theo mẫu để bên kia trả lời trong một thời gian hợp lý. Khi bên được đề nghị trả lời chấp nhận thì coi như chấp nhận toàn bộ nội dung hợp đồng theo mẫu mà bên đề nghị đã đưa ra. Hợp đồng theo mẫu phải được công khai để bên được đề nghị biết hoặc phải biết về những nội dung của hợp đồng.

Căn cứ theo khoản 2, 3 Điều 405 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về hợp đồng theo mẫu như sau:

“Điều 405. Hợp đồng theo mẫu

…

2. Trường hợp hợp đồng theo mẫu có điều khoản không rõ ràng thì bên đưa ra hợp đồng theo mẫu phải chịu bất lợi khi giải thích điều khoản đó.

3. Trường hợp hợp đồng theo mẫu có điều khoản miễn trách nhiệm của bên đưa ra hợp đồng theo mẫu, tăng trách nhiệm hoặc loại bỏ quyền lợi chính đáng của bên kia thì điều khoản này không có hiệu lực, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.”

Như vậy, trước khi ký hợp đồng theo mẫu, các bên cần lưu ý một số điểm sau đây:

Một là: Đọc kỹ nội dung tất cả các điều khoản trong hợp đồng theo mẫu

Về bản chất, hợp đồng theo mẫu thể hiện những điều khoản được soạn sẵn, phản ánh ý chí của bên đưa ra hợp đồng. Khi một bên được đề nghị giao kết hợp đồng theo mẫu thì họ chỉ được chấp nhận toàn bộ nội dung hợp đồng mà không có quyền chấp nhận một phần hoặc đề nghị sửa đổi nội dung nào.

Cho nên, trước khi ký hợp đồng theo mẫu, các bên cần phải đọc kỹ các điều khoản trong hợp đồng để hiểu được quyền lợi và nghĩa vụ của mình khi thực hiện hợp đồng.

Hai là: Giải thích điều khoản không rõ ràng trong hợp đồng theo mẫu

Trường hợp hợp đồng theo mẫu có điều khoản không rõ ràng và các bên chưa thống nhất cách hiểu chung về điều khoản đó, thì khi có tranh chấp xảy ra, theo khoản 2 Điều 405 Bộ luật Dân sự 2015, bên đưa ra hợp đồng mẫu sẽ phải chịu bất lợi khi giải thích hợp đồng.

Do đó, bên được đề nghị ký hợp đồng theo mẫu có thể yêu cầu bên đưa ra hợp đồng theo mẫu giải thích những điểm chưa rõ ràng trong hợp đồng

Ba là: Lưu ý các điều khoản về trách nhiệm trong hợp đồng.

Các điều khoản quy định về trách nhiệm của các bên trong hợp đồng theo mẫu có thể không có hiệu lực nếu thuộc các trường hợp sau:

- Điều khoản miễn trách nhiệm của bên đưa ra mẫu hợp đồng mà pháp luật quy định phải chịu trách nhiệm.

- Điều khoản tăng trách nhiệm hoặc loại bỏ quyền lợi chính đáng của bên được đề nghị giao kết hợp đồng.

2. Trình tự đăng ký hợp đồng theo mẫu được thực hiện như thế nào?

Dựa vào các quy định tại Điều 9, 10, 11, 12, 13, 14 Nghị định 99/2011/NĐ-CP, trình tự đăng ký hợp đồng theo mẫu được thực hiện như sau:

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ đăng ký hợp đồng theo mẫu

Thành phần hồ sơ đăng ký hợp đồng theo mẫu bao gồm các giấy tờ đó là:

- Đơn đăng ký nêu rõ địa chỉ, ngành nghề kinh doanh của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ, theo Mẫu Đơn đăng ký hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung do Bộ Công Thương hướng dẫn ban hành kèm theo Thông tư 10/2013/TT-BCT.

- Dự thảo hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung.

Bước 2: Nộp hồ sơ đăng ký hợp đồng theo mẫu

Hồ sơ đăng ký hợp đồng theo mẫu có thể nộp trực tiếp hoặc gửi bằng bưu điện hoặc gửi bằng phương tiện điện tử đến Bộ Công Thương hoặc Sở Công Thương tùy từng trường hợp, cụ thể đó là:

+ Hồ sơ đăng ký hợp đồng theo mẫu thuộc thẩm quyền tiếp nhận của Bộ Công Thương: khi hợp đồng theo mẫu áp dụng trên phạm vi cả nước hoặc áp dụng trên phạm vi từ hai tỉnh trở lên;

+ Hồ sơ đăng ký hợp đồng theo mẫu thuộc thẩm quyền tiếp nhận của Sở Công Thương: khi hợp đồng theo mẫu và điều kiện giao dịch chung áp dụng trong phạm vi tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Bước 3: Bổ sung hồ sơ theo yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền đã tiếp nhận hồ sơ (nếu có)

Trường hợp hồ sơ đăng ký không đầy đủ theo quy định, trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày tiếp nhận, cơ quan có thẩm quyền tiếp nhận đăng ký có quyền yêu cầu tổ chức, cá nhân kinh doanh bổ sung hồ sơ, tài liệu.

Tổ chức, cá nhân có trách nhiệm bổ sung hồ sơ, tài liệu trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền.

Bước 4: Hoàn thành việc đăng ký hợp đồng theo mẫu

Chậm nhất 20 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ, cơ quan có thẩm quyền đăng ký có trách nhiệm ra thông báo về kết quả xử lý hồ sơ.

Sau khi hoàn thành thủ tục đăng ký, hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung được công bố công khai và lưu trữ trên trang thông tin điện tử của cơ quan có thẩm quyền tiếp nhận đăng ký.

3. loại sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ phải đăng ký hợp đồng theo mẫu?

Theo đó, từ ngày 01/7/2024, các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ phải đăng ký hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung theo quy định tại khoản 1 Điều 28 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 bao gồm:

(1) Cung cấp điện phục vụ mục đích sinh hoạt

(2) Cung cấp nước sinh hoạt

(3) Truyền hình trả tiền

(4) Dịch vụ viễn thông di động mặt đất (dịch vụ thoại, dịch vụ nhắn tin, dịch vụ truy nhập Internet)

(5) Dịch vụ viễn thông cố định mặt đất (dịch vụ thoại, dịch vụ truy nhập Internet)

(6) Vận chuyển hành khách đường hàng không

(7) Vận chuyển hành khách đường sắt

(8) Mua bán căn hộ chung cư

Được biết, các tổ chức, cá nhân kinh doanh sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ có số lượng lớn người tiêu dùng mua, sử dụng thường xuyên, liên tục, có tác động trực tiếp, lâu dài đến người tiêu dùng phải đăng ký hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung với cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trước khi sử dụng để giao kết với người tiêu dùng.

Qua đó, căn cứ vào điều kiện kinh tế - xã hội và nhu cầu bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong từng thời kỳ, Thủ tướng Chính phủ ban hành, sửa đổi Danh mục sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ phải đăng ký hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung theo quy định này.

Trân trọng./.