1. Giải thích từ ngữ

Vi phạm các quy định về bảo vệ và sử dụng di tích lịch sử - văn hóa, danh lam, thắng cảnh gây hậu quả nghiêm trọng được hiểu là hành vi không thực hiện đúng các quy định pháp luật về quản lý, bảo vệ hoặc sử dụng di tích lịch sử - văn hoá, danh lam thắng cảnh.

2. Tội danh

“Điều 345. Tội vi phạm các quy định về bảo vệ và sử dụng di tích lịch sử - văn hóa, danh lam, thắng cảnh gây hậu quả nghiêm trọng

1. Người nào vi phạm các quy định về bảo vệ và sử dụng các di tích lịch sử - văn hóa, danh lam, thắng cảnh, gây hư hại di tích lịch sử - văn hóa, danh lam, thắng cảnh có giá trị từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng; hủy hoại, làm thay đổi yếu tố gốc cấu thành di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh cấp tỉnh hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cảnh cáo, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

2. Phạm tội trong trường hợp gây hư hại di tích lịch sử - văn hóa, danh lam, thắng cảnh có giá trị từ 500.000.000 đồng trở lên hoặc hủy hoại, làm thay đổi yếu tố gốc cấu thành di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh cấp quốc gia hoặc cấp quốc gia đặc biệt, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm.”

3. Cấu thành tội phạm

3.1. Khách thể của tội phạm

Khách thể bị xâm phạm của tội phạm này là trật tự quản lý hành chính trong lĩnh vực quản lý và bảo vệ và sử dụng di tích lịch sử, văn hoá, danh lam, thắng cảnh.

Đối tượng tác động của tội phạm này là di tích lịch sử, văn hoá, danh lam, thắng cảnh.

3.2. Mặt khách quan của tội phạm

Hành vi vi phạm quy định về bảo vệ và sử dụng di tích lịch sử - văn hóa, danh lam, thắng cảnh có thể bao gồm:

• Xây dựng, cải tạo, hoặc sửa chữa trái phép trên khu vực di tích, danh lam thắng cảnh: Đây là hành vi thay đổi hiện trạng của di tích hoặc thắng cảnh mà không có sự cho phép của cơ quan có thẩm quyền, vi phạm quy định về bảo tồn.
• Sử dụng trái phép di tích, danh lam thắng cảnh: Hành vi này có thể bao gồm việc khai thác di tích, danh lam thắng cảnh cho mục đích thương mại, du lịch, hoặc các mục đích khác mà không tuân thủ quy định của pháp luật hoặc làm thay đổi mục đích sử dụng đã được quy định.
• Phá hoại hoặc làm hư hại di tích, danh lam thắng cảnh: Các hành vi như đập phá, làm hư hỏng, hoặc gây ô nhiễm khu vực di tích, thắng cảnh dẫn đến việc làm suy giảm giá trị văn hóa, lịch sử hoặc tự nhiên của nơi này.

Hành vi vi phạm có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng như:

• Làm hư hại hoặc phá hủy di tích lịch sử, văn hóa, danh lam thắng cảnh: Hậu quả này ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị văn hóa, lịch sử của quốc gia, có thể không thể khắc phục được hoặc đòi hỏi chi phí khắc phục rất lớn.
• Làm suy giảm giá trị của di tích, danh lam thắng cảnh: Những hành vi trái phép có thể làm mất đi hoặc giảm sút giá trị văn hóa, lịch sử hoặc thiên nhiên của di tích, danh lam thắng cảnh, từ đó ảnh hưởng đến tiềm năng du lịch và giáo dục của các địa điểm này.
• Gây mất niềm tin và làm xấu hình ảnh quốc gia: Hậu quả của việc vi phạm có thể làm giảm lòng tin của công chúng vào khả năng bảo vệ các giá trị văn hóa, lịch sử của quốc gia, ảnh hưởng xấu đến hình ảnh đất nước trên trường quốc tế.

Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi vi phạm và hậu quả nghiêm trọng là yếu tố bắt buộc để xác định trách nhiệm hình sự. Hậu quả nghiêm trọng phải xuất phát trực tiếp từ hành vi vi phạm các quy định về bảo vệ và sử dụng di tích lịch sử - văn hóa, danh lam, thắng cảnh. Ví dụ, hành vi xây dựng trái phép trên di tích dẫn đến việc phá hủy một phần quan trọng của di tích, gây mất mát giá trị văn hóa.

3.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Người phạm tội thực hiện hành vi với lỗi cố ý. Họ biết rằng hành vi của mình là vi phạm pháp luật về bảo vệ và sử dụng di tích lịch sử - văn hóa, danh lam, thắng cảnh, nhưng vẫn cố tình thực hiện, chấp nhận hoặc bỏ mặc hậu quả có thể xảy ra.

Động cơ phạm tội có thể xuất phát từ mong muốn thu lợi nhuận từ việc khai thác di tích, danh lam thắng cảnh, hoặc từ việc mở rộng, cải tạo, xây dựng trái phép trên khu vực này để phục vụ lợi ích cá nhân hoặc tổ chức. Trong nhiều trường hợp, động cơ cũng có thể là sự thiếu ý thức về tầm quan trọng của việc bảo vệ các giá trị văn hóa, lịch sử.

Mục đích của người phạm tội có thể là nhằm đạt được lợi ích kinh tế, cá nhân hoặc tổ chức từ việc sử dụng, khai thác di tích, danh lam thắng cảnh trái phép. Họ có thể muốn thay đổi hiện trạng di tích hoặc thắng cảnh để phục vụ các mục đích cá nhân mà không quan tâm đến hậu quả đối với giá trị văn hóa, lịch sử hoặc môi trường.

3.4. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội phạm này là cá nhân từ đủ 16 tuổi trở lên và có năng lực trách nhiệm hình sự. Chủ thể có thể là bất kỳ ai, từ người dân thường đến các cán bộ quản lý, doanh nghiệp, hoặc tổ chức có liên quan đến việc bảo vệ và sử dụng di tích lịch sử - văn hóa, danh lam, thắng cảnh. Những người có chức vụ, quyền hạn trong việc quản lý, bảo vệ di tích nhưng vi phạm quy định về bảo vệ di tích, danh lam thắng cảnh cũng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Trân trọng./.