1. Giải thích từ ngữ

Tổ chức, môi giới cho người khác trốn đi nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép được hiểu là hành vi tổ chức, môi giới cho người khác ra khỏi lãnh thổ Việt Nam với mục đích để người đó trốn ra nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép.

2. Tội danh

“Điều 349. Tội tổ chức, môi giới cho người khác trốn đi nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép

1. Người nào tổ chức, môi giới cho người khác trốn đi nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 120 của Bộ luật này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:

a) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

b) Phạm tội 02 lần trở lên;

c) Đối với từ 05 người đến 10 người;

d) Có tính chất chuyên nghiệp;

đ) Thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng;

e) Tái phạm nguy hiểm.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:

a) Đối với 11 người trở lên;

b) Thu lợi bất chính 500.000.000 đồng trở lên;

c) Làm chết người.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng hoặc cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

3. Cấu thành tội phạm

3.1. Khách thể của tội phạm

Khách thể của tội tổ chức, môi giới cho người khác trốn đi nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép chính là những quy định của Nhà nước nhằm đảm bảo trật tư quản lý hành chính.

3.2. Mặt khách quan của tội phạm

Hành vi tổ chức và môi giới trong trường hợp này bao gồm:

• Tổ chức cho người khác trốn đi nước ngoài trái phép: Người phạm tội tổ chức hoặc điều hành hoạt động đưa người khác ra nước ngoài một cách trái phép, có thể bằng cách sử dụng giấy tờ giả, qua cửa khẩu không chính thức, hoặc lợi dụng các kẽ hở trong pháp luật. Ví dụ: tổ chức cho người khác vượt biên, sử dụng phương tiện như tàu thuyền để đưa người qua biên giới một cách bất hợp pháp.
• Môi giới cho người khác trốn đi nước ngoài trái phép: Người phạm tội làm trung gian, liên hệ, hoặc sắp xếp cho người khác trốn đi nước ngoài một cách trái phép. Họ có thể nhận tiền hoặc lợi ích khác để thực hiện hành vi này. Ví dụ: nhận tiền để làm thủ tục, sắp xếp chuyến đi hoặc hướng dẫn người khác sử dụng giấy tờ giả để trốn ra nước ngoài.
• Tổ chức, môi giới cho người khác ở lại nước ngoài trái phép: Người phạm tội có thể tổ chức, tạo điều kiện, hoặc hướng dẫn người khác ở lại nước ngoài mà không có giấy tờ hợp lệ hoặc khi giấy tờ đã hết hạn. Ví dụ: hỗ trợ người khác trốn tránh các cơ quan chức năng ở nước ngoài, cung cấp tài liệu hoặc hướng dẫn họ làm thủ tục ở lại nước ngoài trái phép.

Hành vi tổ chức, môi giới cho người khác trốn đi nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng như:

• Gây thiệt hại đến quan hệ ngoại giao: Việc người Việt Nam trốn ra nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép có thể gây ảnh hưởng xấu đến quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và các nước khác.
• Làm suy yếu hiệu quả quản lý của Nhà nước: Việc tổ chức, môi giới cho người khác trốn đi nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép có thể gây khó khăn cho Nhà nước trong việc quản lý dân cư, cũng như đối với các cơ quan ngoại giao trong việc bảo vệ quyền lợi của công dân Việt Nam ở nước ngoài.
• Gây ra rủi ro cho người trốn đi hoặc ở lại trái phép: Những người trốn ra nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép có thể đối mặt với nguy cơ bị bắt giữ, trục xuất hoặc gặp phải các tình huống nguy hiểm như lừa đảo, bóc lột, hoặc buôn bán người.

Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi tổ chức, môi giới và hậu quả là điều kiện bắt buộc để xác định trách nhiệm hình sự. Hậu quả nghiêm trọng phải trực tiếp xuất phát từ hành vi tổ chức hoặc môi giới cho người khác trốn đi nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép. Ví dụ, hành vi môi giới dẫn đến việc nhiều người bị bắt giữ hoặc trục xuất khi ở nước ngoài trái phép.

3.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Người phạm tội thực hiện hành vi với lỗi cố ý trực tiếp. Họ nhận thức rõ ràng rằng việc tổ chức, môi giới cho người khác trốn đi nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép là vi phạm pháp luật nhưng vẫn cố tình thực hiện hành vi này, chấp nhận hoặc bỏ mặc hậu quả có thể xảy ra.

Động cơ phạm tội thường là mong muốn thu lợi bất chính từ việc tổ chức hoặc môi giới. Người phạm tội có thể nhận tiền, tài sản hoặc các lợi ích khác từ việc giúp đỡ người khác thực hiện hành vi trốn đi nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép.

Mục đích của người phạm tội là để đạt được lợi ích kinh tế hoặc hỗ trợ cho các hoạt động phạm tội khác như buôn người, buôn lậu, hoặc các hành vi trái pháp luật khác. Họ có thể lợi dụng việc tổ chức, môi giới để đạt được mục đích cá nhân hoặc tạo điều kiện cho người khác thực hiện hành vi phạm tội.

3.4. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội phạm này là cá nhân từ đủ 16 tuổi trở lên, có năng lực trách nhiệm hình sự. Chủ thể có thể là người Việt Nam hoặc người nước ngoài. Họ có thể là những người có hiểu biết về các quy định pháp luật, nhưng vẫn cố tình vi phạm để đạt được lợi ích cá nhân. Trong nhiều trường hợp, chủ thể của tội phạm này có thể là những người có chuyên môn hoặc có quan hệ xã hội rộng, lợi dụng sự hiểu biết và các mối quan hệ này để tổ chức, môi giới cho người khác trốn đi nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép.

Trân trọng./.