1. Giải thích từ ngữ
Làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho động vật và thực vật được hiểu là hành vi của cá nhân hoặc tổ chức cố ý hoặc vô ý gây ra sự lây lan hoặc bùng phát của các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm đối với động vật và thực vật, dẫn đến thiệt hại nghiêm trọng cho sản xuất nông nghiệp, chăn nuôi và môi trường sinh thái.
2. Tội danh
“Điều 241. Tội làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho động vật, thực vật
1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho động vật, thực vật gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong những hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 02 năm:
a) Đưa vào, mang ra hoặc cho phép đưa vào, mang ra khỏi vùng có dịch động vật, thực vật, sản phẩm động vật, thực vật hoặc vật phẩm khác bị nhiễm bệnh hoặc mang mầm bệnh, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác;
b) Đưa vào hoặc cho phép đưa vào lãnh thổ Việt Nam động vật, thực vật, sản phẩm động vật, thực vật thuộc diện kiểm dịch mà không thực hiện các quy định của pháp luật về kiểm dịch;
c) Hành vi khác làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho động vật, thực vật.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 05 năm:
a) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng;
b) Dẫn đến phải công bố dịch thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện hoặc Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:
a) Gây thiệt hại về tài sản 1.000.000.000 đồng trở lên;
b) Dẫn đến phải công bố dịch thuộc thẩm quyền của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”
3. Cấu thành tội phạm
3.1. Khách thể của tội phạm
Khách thể của tội này là quan hệ xã hội liên quan đến bảo vệ sức khỏe động vật và thực vật, bảo đảm an toàn cho sản xuất nông nghiệp và môi trường sinh thái. Tội phạm này xâm phạm đến trật tự quản lý nhà nước về phòng, chống dịch bệnh đối với động vật và thực vật, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế và môi trường.
3.2. Mặt khách quan của tội phạm
Mặt khách quan của tội làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho động vật và thực vật bao gồm các hành vi cụ thể mà cá nhân hoặc tổ chức thực hiện, dẫn đến việc dịch bệnh lây lan hoặc bùng phát. Dưới đây là phân tích chi tiết về mặt khách quan của tội này cùng với các ví dụ cụ thể:
- Vi phạm quy định về phòng, chống dịch bệnh: Cá nhân hoặc tổ chức không thực hiện các biện pháp phòng ngừa dịch bệnh theo quy định của pháp luật, như tiêm phòng cho động vật hoặc áp dụng các biện pháp vệ sinh.
Ví dụ: Một nông trại chăn nuôi không thực hiện việc tiêm phòng bệnh dịch tả heo cho đàn heo theo lịch trình quy định, dẫn đến sự bùng phát của dịch tả heo trong đàn.
- Không thực hiện biện pháp kiểm soát khi phát hiện bệnh: Khi phát hiện động vật hoặc thực vật bị nhiễm bệnh, không thực hiện các biện pháp kiểm soát cần thiết như cách ly hoặc điều trị.
Ví dụ: Một cơ sở chăn nuôi phát hiện một con gia súc bị nhiễm bệnh lở mồm long móng nhưng không thực hiện việc cách ly con gia súc bị bệnh, làm cho dịch bệnh lây lan nhanh chóng trong toàn bộ đàn.
- Làm lây lan dịch bệnh qua hành vi cá nhân hoặc tổ chức:Vận chuyển động vật hoặc thực vật bị nhiễm bệnh từ khu vực này đến khu vực khác mà không thực hiện các quy định về kiểm dịch.
Ví dụ: Một nhà cung cấp thực phẩm nhập khẩu trái phép cây trồng bị nhiễm bệnh từ nước ngoài vào Việt Nam mà không khai báo hoặc kiểm dịch, dẫn đến sự lây lan của bệnh nấm cho cây trồng trong khu vực.
- Không báo cáo khi phát hiện bệnh: Khi phát hiện dịch bệnh ở động vật hoặc thực vật, không báo cáo cho cơ quan chức năng để có biện pháp xử lý kịp thời.
Ví dụ: Một trang trại chăn nuôi phát hiện gia súc bị nhiễm bệnh cúm gia cầm nhưng không thông báo cho cơ quan thú y địa phương, dẫn đến việc bệnh lây lan rộng rãi trong cộng đồng chăn nuôi.
- Nhập khẩu động vật hoặc thực vật bị nhiễm bệnh: Nhập khẩu hoặc vận chuyển động vật hoặc thực vật bị nhiễm bệnh mà không thực hiện kiểm tra hoặc cách ly theo quy định.
Ví dụ: Một doanh nghiệp nhập khẩu giống cây trồng từ nước ngoài mà không thực hiện kiểm dịch đúng quy định, dẫn đến việc giống cây trồng này mang theo bệnh dịch lây lan cho các cây trồng trong khu vực.
Lưu ý: Người thực hiện các hành vi nêu trên được xem là tội phạm khi làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho động vật, thực vật gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng trở lên hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về một trong những hành vi này mà còn vi phạm.
Hậu quả của tội này có thể rất nghiêm trọng, bao gồm:
- Lây lan rộng rãi dịch bệnh: Dịch bệnh có thể lây lan nhanh chóng đến các khu vực khác, gây thiệt hại lớn cho sản xuất nông nghiệp và chăn nuôi.
- Nguy cơ cho sức khỏe động vật và thực vật: Gây ra tình trạng bệnh tật nghiêm trọng, giảm năng suất, và dẫn đến cái chết của động vật hoặc chết của cây trồng.
- Thiệt hại kinh tế: Các dịch bệnh truyền nhiễm có thể gây thiệt hại lớn về kinh tế do giảm sản lượng, chi phí điều trị, và thiệt hại tài sản.
- Tác động đến môi trường sinh thái: Sự bùng phát dịch bệnh có thể làm mất cân bằng hệ sinh thái, ảnh hưởng đến sự đa dạng sinh học và chất lượng môi trường.
3.3. Mặt chủ quan của tội phạm
Về mặt chủ quan thì người phạm tội thực hiện tội phạm này với lỗi cố ý và mục đích phạm tội không là dấu hiệu bắt buộc đối với tội phạm này. Chủ thể thực hiện tội phạm này họ hoàn toàn nhận thức được hành vi đó của mình là hành vi trái pháp luật nhưng họ vẫn thực hiện hoặc dù không mong muốn hậu quả xảy ra nhưng vẫn có ý thức bỏ mặc cho hậu quả xảy ra.
3.4. Chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội phạm này có thể là bất kỳ người nào từ đủ 16 tuổi trở lên theo Điều 12 Bộ luật Hình sự và có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự theo Điều 21 Bộ luật Hình sự. Pháp nhân thương mại có đủ điều kiện tại Điều 75 Bộ luật Hình sự có thể trở thành chủ thể của tội phạm này.
Trân trọng./.