Hoạt động giáo dục bao gồm những gì? Kế hoạch giáo dục của nhà trường là gì? Chương trình giáo dục được quy định thực hiện như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Theo quy định pháp luật, hoạt động giáo dục bao gồm những nội dung cụ thể nào? Việc phân định các nội dung này được thực hiện ra sao và có ý nghĩa như thế nào trong việc tổ chức và quản lý các hoạt động giáo dục tại cơ sở giáo dục? Kế hoạch giáo dục của nhà trường được hiểu như thế nào? Việc tổ chức thực hiện chương trình giáo dục theo quy định pháp luật được triển khai như thế nào? Xin cảm ơn!
MỤC LỤC
1. Hoạt động giáo dục bao gồm những gì?
2. Kế hoạch giáo dục của nhà trường là gì?
3. Chương trình giáo dục được quy định thực hiện như thế nào?
Trả lời:
1. Hoạt động giáo dục bao gồm những gì?
Căn cứ theo khoản 1 Điều 3 Nghị định số 24/2021/NĐ-CP ngày 23/3/2021 của Chính phủ về việc quản lý trong cơ sở giáo dục mầm non và cơ sở giáo dục phổ thông công lập ngày23/3/2021 của Chính phủ quy định việc quản lý trong cơ sở giáo dục mầm non và cơ sở giáo dục phổ thông công lập quy định như sau:
“Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Nghị định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
1. Hoạt động giáo dục bao gồm hoạt động tuyển sinh, tổ chức hoạt động giáo dục, quản lý điều kiện bảo đảm chất lượng giáo dục trong cơ sở giáo dục.”
Theo đó, hoạt động giáo dục được hiểu một cách toàn diện, bao gồm ba nhóm nội dung cốt lõi:
- Hoạt động tuyển sinh;
- Tổ chức hoạt động giáo dục; và
- Quản lý điều kiện bảo đảm chất lượng giáo dục trong cơ sở giáo dục.
Cách định nghĩa này thể hiện rõ phạm vi và tính chất đa chiều của hoạt động giáo dục, không chỉ dừng lại ở quá trình dạy và học, mà còn bao quát cả các yếu tố đầu vào (tuyển sinh), quá trình tổ chức thực hiện (giảng dạy, học tập, rèn luyện,…) và các yếu tố đầu ra, môi trường bảo đảm chất lượng. Việc quy định rõ khái niệm này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, làm cơ sở pháp lý cho việc triển khai, giám sát, thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm trong lĩnh vực giáo dục, đồng thời bảo đảm sự thống nhất trong công tác quản lý nhà nước về giáo dục ở tất cả các cấp, các loại hình cơ sở giáo dục.
2. Kế hoạch giáo dục của nhà trường là gì?
Căn cứ theo khoản 2 Điều 3 Nghị định số 24/2021/NĐ-CP ngày 23/3/2021 của Chính phủ về việc quản lý trong cơ sở giáo dục mầm non và cơ sở giáo dục phổ thông công lập quy định như sau:
“Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Nghị định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
…
2. Kế hoạch giáo dục của nhà trường là kế hoạch tổ chức các hoạt động giáo dục của cơ sở giáo dục thực hiện chương trình giáo dục mầm non, chương trình giáo dục phổ thông do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành.”
Có thể thấy rằng kế hoạch giáo dục của nhà trường được xem là một bộ phận quan trọng trong hoạt động giáo dục, thể hiện dưới hình thức một bản kế hoạch cụ thể nhằm tổ chức triển khai thực hiện các hoạt động giáo dục tại cơ sở giáo dục. Nội dung của kế hoạch này phải bảo đảm bám sát chương trình giáo dục mầm non hoặc giáo dục phổ thông đã được Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành.
Như vậy, kế hoạch giáo dục của nhà trường không phải là văn bản xây dựng tùy tiện theo ý chí chủ quan của cơ sở giáo dục, mà phải là sự cụ thể hóa một cách linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực tiễn của nhà trường, địa phương nhưng vẫn bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với chương trình giáo dục quốc gia. Việc xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục của nhà trường có ý nghĩa quyết định trong việc tổ chức hiệu quả các hoạt động giáo dục, bảo đảm chất lượng dạy học, đồng thời là căn cứ để kiểm tra, đánh giá quá trình tổ chức và kết quả giáo dục ở từng cơ sở giáo dục cụ thể. Đây là công cụ quản lý mang tính pháp lý và chuyên môn cao, góp phần quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh.
3. Chương trình giáo dục được quy định thực hiện như thế nào?
Căn cứ theo Điều 8 Luật Giáo dục 2019 quy định như sau:
“Điều 8. Chương trình giáo dục
1. Chương trình giáo dục thể hiện mục tiêu giáo dục; quy định chuẩn kiến thức, kỹ năng, yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực của người học; phạm vi và cấu trúc nội dung giáo dục; phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục; cách thức đánh giá kết quả giáo dục đối với các môn học ở mỗi lớp học, mỗi cấp học hoặc các môn học, mô-đun, ngành học đối với từng trình độ đào tạo.
2. Chương trình giáo dục phải bảo đảm tính khoa học và thực tiễn; kế thừa, liên thông giữa các cấp học, trình độ đào tạo; tạo điều kiện cho phân luồng, chuyển đổi giữa các trình độ đào tạo, ngành đào tạo và hình thức giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân để địa phương và cơ sở giáo dục chủ động triển khai kế hoạch giáo dục phù hợp; đáp ứng mục tiêu bình đẳng giới, yêu cầu hội nhập quốc tế. Chương trình giáo dục là cơ sở bảo đảm chất lượng giáo dục toàn diện.
3. Chuẩn kiến thức, kỹ năng, yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực người học quy định trong chương trình giáo dục phải được cụ thể hóa thành sách giáo khoa đối với giáo dục phổ thông; giáo trình và tài liệu giảng dạy đối với giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học. Sách giáo khoa, giáo trình và tài liệu giảng dạy phải đáp ứng yêu cầu về phương pháp giáo dục.
4. Chương trình giáo dục được tổ chức thực hiện theo năm học đối với giáo dục mầm non và giáo dục phổ thông; theo niên chế hoặc theo phương thức tích lũy mô-đun hoặc tín chỉ hoặc kết hợp giữa tín chỉ và niên chế đối với giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học.
Kết quả học tập môn học hoặc tín chỉ, mô-đun mà người học tích lũy được khi theo học một chương trình giáo dục được công nhận để xem xét về giá trị chuyển đổi cho môn học hoặc tín chỉ, mô-đun tương ứng trong chương trình giáo dục khác khi người học chuyên ngành, nghề đào tạo, chuyển hình thức học tập hoặc học lên cấp học, trình độ đào tạo cao hơn.
5. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, quy định việc thực hiện chương trình giáo dục và việc công nhận về giá trị chuyển đổi kết quả học tập trong đào tạo các trình độ của giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp quy định tại Điều này.”
*Lưu ý: Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã được sáp nhập với Bộ Nội vụ thành Bộ Nội vụ (căn cứ theo tiểu mục 2.3 mục II Kết luận số 121-KL/TW ngày 24/01/2025 của Ban Chấp hành Trung ương về tổng kết Nghị quyết 18-NQ/TW Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả và khoản 4 Điều 1 Nghị quyết số 176/2025/QH15 ngày 18/02/2025 của Quốc hội về cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV).
Từ quy định vừa nêu, có thể thấy rằng chương trình giáo dục được xem là một cấu phần cốt lõi trong hệ thống giáo dục quốc dân, vừa mang tính pháp lý, vừa mang tính học thuật và sư phạm cao. Chương trình này không chỉ đơn thuần là tập hợp nội dung giảng dạy mà còn là công cụ thể hiện rõ mục tiêu giáo dục, quy định chuẩn kiến thức, kỹ năng, yêu cầu về phẩm chất, năng lực người học, phạm vi và cấu trúc nội dung, cũng như phương pháp tổ chức dạy học và đánh giá kết quả giáo dục.
Luật quy định rõ yêu cầu bảo đảm tính khoa học, thực tiễn, kế thừa và liên thông giữa các cấp học và trình độ đào tạo, tạo điều kiện thuận lợi cho phân luồng, chuyển đổi chương trình và hình thức học tập, đáp ứng yêu cầu bình đẳng giới và hội nhập quốc tế. Việc tổ chức thực hiện chương trình giáo dục cũng được điều chỉnh linh hoạt theo từng cấp học và trình độ đào tạo (năm học, niên chế, tín chỉ, mô-đun,…) phù hợp với đặc thù của từng loại hình giáo dục.
Đặc biệt, việc công nhận kết quả học tập đã tích lũy và giá trị chuyển đổi giữa các chương trình giáo dục là bước tiến quan trọng trong việc xây dựng một hệ thống giáo dục mở, linh hoạt và liên thông, góp phần nâng cao hiệu quả và hiệu suất học tập, đồng thời khuyến khích người học học tập suốt đời.
Các cơ quan có thẩm quyền, cụ thể là Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo và Bộ trưởng Bộ Nội vụ căn cứ theo có trách nhiệm ban hành quy định chi tiết và hướng dẫn triển khai thực hiện chương trình, bảo đảm tính thống nhất và phù hợp với đặc điểm từng bậc học, ngành học. Đây là cơ sở pháp lý vững chắc để các cơ sở giáo dục xây dựng, triển khai, kiểm định chất lượng và công nhận kết quả giáo dục, hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng và hiệu quả toàn diện của nền giáo dục Việt Nam.
Trân trọng./.
