1. Giải thích từ ngữ

Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng được hiểu là hành vi cố ý làm trái các quy định của pháp luật về đấu thầu, dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như thiệt hại tài chính lớn, ảnh hưởng tiêu cực đến các dự án hoặc làm tổn hại đến quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan.

2. Tội danh

“Điều 222. Tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng

1. Người nào thực hiện một trong những hành vi sau đây, gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Can thiệp trái pháp luật vào hoạt động đấu thầu;

b) Thông thầu;

c) Gian lận trong đấu thầu;

d) Cản trở hoạt động đấu thầu;

đ) Vi phạm quy định của pháp luật về bảo đảm công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu;

e) Tổ chức lựa chọn nhà thầu khi nguồn vốn cho gói thầu chưa được xác định dẫn đến nợ đọng vốn của nhà thầu;

g) Chuyển nhượng thầu trái phép.

2. Phạm tội thuộc một trong những trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 12 năm:

a) Vì vụ lợi;

b) Có tổ chức;

c) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

d) Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt;

đ) Gây thiệt hại từ 300.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng.

3. Phạm tội gây thiệt hại 1.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm.

4. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.”

3. Cấu thành tội phạm

3.1. Khách thể của tội phạm

Tội phạm xâm phạm trật tự quản lý kinh tế của Nhà nước trong lĩnh vực đấu thầu, xâm phạm vào việc thực hiện chính sách đầu tư phát triển kinh tế xã hội. Xâm phạm công tác quản lý hoạt động đấu thầu các công trình, dự án của Nhà nước. Xâm phạm tới hoạt động bình thường của cơ quan nhà nước, ảnh hưởng tới uy tín, hình ảnh quốc gia.

Đối tượng tác động của tội phạm này là hoạt động đấu thầu, chỉ định thầu đối với các chương trình, dự án đầu tư có sử dụng nguồn vốn nhà nước theo các quy định của pháp luật. Bao gồm tất cả các hoạt động lựa chọn nhà thầu cung cấp dịch vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn, cung cấp hàng hóa, xây lắp trong các dự án đầu tư, chương trình mua sắm.

3.2. Mặt khách quan của tội phạm

Mặt khách quan của tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng gồm các hành vi sau:

- Can thiệp trái pháp luật vào hoạt động đấu thầu là hành vi của một hoặc nhiều cá nhân sử dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lợi thế về thông tin để tác động, gây ảnh hưởng đến kết quả của hoạt động đấu thầu, nhằm mục đích trục lợi cho bản thân hoặc cho tổ chức, cá nhân khác, vi phạm quy định của pháp luật về đấu thầu.

- Thông thầu là hành vi thỏa thuận, cấu kết, dàn xếp với nhau của các bên tham gia đấu thầu nhằm để một bên trúng thầu, vi phạm quy định của pháp luật về đấu thầu.

- Gian lận trong đấu thầu là hành vi của một hoặc nhiều cá nhân sử dụng các thủ đoạn gian dối, phi pháp để thắng thầu, trục lợi cho bản thân hoặc cho tổ chức, cá nhân khác, vi phạm quy định của pháp luật về đấu thầu.

- Cản trở hoạt động đấu thầu là hành vi của cá nhân, tổ chức sử dụng các biện pháp, thủ đoạn nhằm ngăn cản, gây khó khăn cho các cá nhân, tổ chức có trách nhiệm kiểm tra, giám sát hoặc tham gia hoạt động đấu thầu, làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, gây thiệt hại về tài sản, hiệu quả hoạt động đấu thầu, hiệu quả thực hiện dự án đầu tư.

- Vi phạm quy định của pháp luật về bảo đảm công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu

- Tổ chức lựa chọn nhà thầu khi nguồn vốn cho gói thầu chưa được xác định dẫn đến nợ đọng vốn của nhà thầu

- Chuyển nhượng thầu trái phép là hành vi nhà thầu đã trúng thầu chuyển giao toàn bộ hoặc một phần công việc trong hợp đồng đấu thầu cho nhà thầu khác mà không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép.

Hậu quả của tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng có thể được phân tích dưới nhiều góc độ khác nhau bao gồm:

- Thiệt hại tài chính:Việc lựa chọn nhà thầu không đủ năng lực hoặc không đúng quy trình có thể dẫn đến việc thực hiện dự án không đạt yêu cầu, làm tăng chi phí sửa chữa, bổ sung hoặc thay thế. Điều này có thể gây ra thiệt hại tài chính lớn cho tổ chức hoặc nhà nước.

Ví dụ: Một công trình xây dựng bị thực hiện kém chất lượng do nhà thầu không đủ năng lực, dẫn đến việc phải chi thêm tiền để sửa chữa và hoàn thiện công trình, làm tăng tổng chi phí dự án.

- Thất thoát nguồn vốn: Những hành vi gian lận trong đấu thầu có thể dẫn đến việc nguồn vốn được sử dụng không hiệu quả, gây lãng phí ngân sách và tài sản công.

Ví dụ: Một công ty trúng thầu nhờ vào sự thông đồng với cán bộ phụ trách đấu thầu, nhưng không thực hiện đúng hợp đồng, dẫn đến việc dự án bị kéo dài và đội chi phí, làm thất thoát nguồn vốn đầu tư công.

- Tổn thất về hiệu quả dự án: Nếu nhà thầu trúng thầu không đủ năng lực hoặc bị lựa chọn không đúng quy trình, chất lượng của sản phẩm hoặc dịch vụ có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Ví dụ: Một dự án xây dựng đường cao tốc được thực hiện bởi một nhà thầu không đủ kinh nghiệm, dẫn đến chất lượng công trình kém và nguy cơ tai nạn giao thông tăng cao.

- Tiến độ thực hiện: Hành vi gian lận và sai phạm trong đấu thầu có thể dẫn đến việc chậm tiến độ dự án, ảnh hưởng đến kế hoạch và mục tiêu của tổ chức hoặc nhà nước.

- Ảnh hưởng đến nền kinh tế và quản lý nhà nước: Vi phạm quy định về đấu thầu có thể dẫn đến việc sử dụng không hiệu quả các nguồn lực công, ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển và đầu tư công.

Lưu ý: Người thực hiện một trong những hành vi trên chỉ bị coi là tội phạm nếu phạm tội gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng trở lên hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật về hành vi mà còn vi phạm.

3.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Mặt chủ quan của tội phạm vi phạm các quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng là người phạm tội thực hiện bởi lỗi cố ý trực tiếp. Người phạm tội nhận thức được hành vi phạm tội gây hậu quả nghiêm trọng nhưng vẫn thực hiện và mong muốn hậu quả xảy ra.

3.4. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của tội phạm này có thể là bất kỳ người nào từ đủ 16 tuổi trở lên theo Điều 12 Bộ luật Hình sự và có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự theo Điều 21 Bộ luật Hình sự.

Tuy nhiên, chủ thể của tội phạm này là những người thực hiện các giai đoạn, công việc trong quá trình đấu thầu là những người làm việc thuộc chủ đầu tư, bên mời thầu, bên dự thầu, tư vấn, giám sát,…

Trân trọng./.