Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc bao gồm những ai? Thành viên gia đình không được đề cập trong nội dung di chúc có quyền yêu cầu chia thừa kế được không?
Luật sư cho tôi hỏi: Cha tôi vừa qua đời và để lại di chúc, trong đó chỉ ghi tên mẹ tôi và anh cả là những người được hưởng thừa kế toàn bộ tài sản. Tuy nhiên, trong gia đình còn có tôi và em gái - đều là con ruột của cha. Cả tôi và em đều không có tên trong di chúc, dù vẫn còn sống và không có mâu thuẫn gì với cha lúc sinh thời. Xin hỏi luật sư, trong trường hợp này, liệu tôi và em gái có thể yêu cầu chia thừa kế hay không?
MỤC LỤC
1. Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc bao gồm những ai?
Trả lời:
1. Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc bao gồm những ai?
Căn cứ theo Điều 644 Bộ luật Dân sự năm 2015, quy định về người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc như sau:
“Điều 644. Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc
1. Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:
a) Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
b) Con thành niên mà không có khả năng lao động.
2. Quy định tại khoản 1 Điều này không áp dụng đối với người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 của Bộ luật này.”
Theo đó, người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc là những người vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất thừa kế theo pháp luật,bao gồm:
- Con chưa thành niên;
- Cha, mẹ, vợ, chồng;
- Con thành niên mà không có khả năng lao động.
Lưu ý, nếu những người nêu trên thuộc trường hợp từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 Bộ luật Dân sự năm 2015 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì sẽ không được hưởng thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc.
2. Thành viên gia đình không được đề cập trong nội dung di chúc có quyền yêu cầu chia thừa kế được không?
Theo quy định tại Điều 650 và Điều 651 Bộ luật Dân sự năm 2015:
“Điều 650. Những trường hợp thừa kế theo pháp luật
1. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp sau đây:
a) Không có di chúc;
b) Di chúc không hợp pháp;
c) Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;
d) Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
2. Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:
a) Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;
b) Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;
c) Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.
Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật
1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”
Theo đó, có 02 trường hợp thành viên trong gia đình không được đề cập trong nội dung di chúc có quyền yêu cầu chia thừa kế như sau:
*Trường hợp hưởng di sản thừa kế theo diện người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc:
Như phân tích Điều 644 ở trên, người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc bao gồm:
- Con chưa thành niên;
- Cha, mẹ, vợ, chồng;
- Con thành niên mà không có khả năng lao động.
Theo đó, nếu bạn và em gái không được cha (người lập di chúc) cho hưởng di sản theo di chúc hoặc chỉ cho hưởng ít hơn hai phần ba suất đó, đồng thời bạn với em gái thuộc một trong các trường hợp vừa nêu thì sẽ được hưởng thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc (bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật).
*Trường hợp hưởng di sản thừa kế theo diện người thừa kế theo pháp luật:
Trong trường hợp bạn và em gái là người đã thành niên và có khả năng lao động (tức không thuộc trường hợp được hưởng thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc). Theo quy định tại Điều 651 vừa nêu thì bạn và em gái là người thuộc hàng thừa kế thứ nhất (con đẻ của người chết), do đó có thể yêu cầu chia thừa kế theo pháp luật nếu thoả mãn một trong các điều kiện sau:
- Di chúc cha bạn để lại không hợp pháp nên phần di sản có liên quan đến phần của di chúc đó sẽ không được chia cho người được hưởng thừa kế theo di chúc;
- Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với cha bạn hay cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc của cha bạn không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;
- Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc của cha bạn mà họ không có quyền hưởng di sản hoặc họ từ chối nhận di sản;
- Còn sót lại phần di sản không được cha bạn định đoạt trong di chúc.
Trân trọng./.
