Việc trưng cầu giám định, yêu cầu giám định trong tố tụng cạnh tranh được thực hiện như thế nào? Trưng cầu giám định chứng cứ bị tố cáo là giả mạo được quy định xử lý ra sao?

Luật sư cho tôi hỏi: Tôi là đại diện cho một công ty đang tham gia vụ việc cạnh tranh liên quan đến hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Trong quá trình điều tra, bên kia xuất trình một số tài liệu mà tôi nghi ngờ là giả mạo. Tôi muốn đề nghị cơ quan chức năng kiểm tra, giám định tính xác thực của những tài liệu này, nhưng chưa rõ thủ tục thực hiện ra sao và quy định pháp luật xử lý thế nào nếu chứng cứ bị tố cáo là giả mạo. Mong luật sư giải đáp cho tôi được rõ.

MỤC LỤC

1. Việc trưng cầu giám định, yêu cầu giám định trong tố tụng cạnh tranh được thực hiện như thế nào?

2. Trưng cầu giám định chứng cứ bị tố cáo là giả mạo được quy định xử lý ra sao?

Trả lời:

1. Việc trưng cầu giám định, yêu cầu giám định trong tố tụng cạnh tranh được thực hiện như thế nào?

Trong quá trình giải quyết vụ việc cạnh tranh, có những vấn đề mang tính chuyên môn sâu mà cơ quan tiến hành tố tụng không thể tự mình kết luận, khi đó việc trưng cầu giám định hoặc yêu cầu giám định trở thành công cụ quan trọng để bảo đảm tính khách quan và độ chính xác của quá trình điều tra. Thế nên Điều 20 Nghị định số 35/2020/NĐ-CP ngày 24/3/2020 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Cạnh tranh đã nêu rõ về việc trưng cầu giám định, yêu cầu giám định như sau:

“Điều 20. Trưng cầu giám định, yêu cầu giám định

1. Bên khiếu nại, Bên bị khiếu nại, Bên bị điều tra, Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có quyền yêu cầu Thủ trưởng Cơ quan Điều tra vụ việc cạnh tranh, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh trưng cầu giám định hoặc tự mình đề nghị giám định trong trường hợp Thủ trưởng Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh từ chối trưng cầu giám định. Quyền đề nghị giám định được thực hiện trong thời hạn điều tra, xử lý vụ việc cạnh tranh.

2. Theo đề nghị của Bên khiếu nại, Bên bị khiếu nại, Bên bị điều tra, Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan hoặc khi xét thấy cần thiết, Thủ trưởng Cơ quan Điều tra vụ việc cạnh tranh, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh ra quyết định trưng cầu giám định. Trong quyết định trưng cầu giám định phải ghi rõ tên, địa chỉ của người giám định, đối tượng cần giám định, những vấn đề cần giám định, các yêu cầu cụ thể cần có kết luận của người giám định.

3. Trường hợp xét thấy kết luận giám định chưa rõ ràng thì theo yêu cầu của Bên khiếu nại, Bên bị khiếu nại, Bên bị điều tra, Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan hoặc khi xét thấy cần thiết, Thủ trưởng Cơ quan Điều tra vụ việc cạnh tranh, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh yêu cầu người giám định giải thích kết luận giám định, triệu tập người giám định để trực tiếp trình bày về nội dung liên quan.

4. Theo yêu cầu của Bên khiếu nại, Bên bị khiếu nại, Bên bị điều tra, Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan hoặc khi xét thấy cần thiết, Thủ trưởng Cơ quan Điều tra vụ việc cạnh tranh, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh ra quyết định giám định bổ sung trong trường hợp nội dung kết luận giám định chưa rõ, chưa đầy đủ hoặc khi phát sinh vấn đề mới liên quan đến tình tiết của vụ việc cạnh tranh đã được kết luận giám định trước đó.

5. Việc giám định lại được thực hiện trong trường hợp có căn cứ cho rằng kết luận giám định lần đầu không chính xác hoặc có vi phạm pháp luật.”

Theo đó, bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có quyền yêu cầu Thủ trưởng Cơ quan Điều tra vụ việc cạnh tranh, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh trưng cầu giám định hoặc là tự mình đề nghị giám định nếu hai chủ thể trên từ chối trưng cầu giám định. Cần lưu ý rằng quyền đề nghị giám định này được thực hiện trong thời hạn điều tra, xử lý vụ việc cạnh tranh. Khi nhận đề nghị của các bên khiếu nại, bên bị khiếu nại, bên bị điều tra, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan hoặc khi xét thấy cần thiết, chủ thể có thẩm quyền sẽ ra quyết định giám định ghi rõ tên, địa chỉ của người giám định, đối tượng cần giám định, những vấn đề cần giám định, các yêu cầu cụ thể cần có kết luận của người giám định. Quy định này bảo đảm cho các bên trong vụ việc cạnh tranh có quyền chủ động yêu cầu giám định để làm rõ những vấn đề mang tính chuyên môn, kỹ thuật, đồng thời ghi nhận rõ trách nhiệm và thẩm quyền của cơ quan tiến hành tố tụng trong việc ra quyết định trưng cầu. Điều này góp phần bảo đảm tính khách quan, minh bạch và chính xác của quá trình điều tra, xử lý vụ việc cạnh tranh.

Bên cạnh đó, pháp luật còn quy định về trường hợp xét thấy kết luận giám định chưa rõ ràng thì theo yêu cầu của các bên mà luật định hoặc khi xét thấy cần thiết, thì chủ thể có thẩm quyền sẽ yêu cầu người giám định giải thích kết luận giám định đó, triệu tập người giám định để trực tiếp trình bày về những nội dung có liên quan. Nếu trong trường hợp nội dung kết luận giám định chưa rõ, chưa đầy đủ hoặc khi phát sinh vấn đề mới liên quan đến tình tiết của vụ việc cạnh tranh thì theo yêu cầu của các bên có quyền hoặc khi xét thấy cần thiết, Thủ trưởng Cơ quan Điều tra vụ việc cạnh tranh, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh sẽ ra quyết định giám định bổ sung.

Đặc biệt, chỉ những trường hợp có căn cứ cho rằng kết luận giám định lần đầu không chính xác hoặc có vi phạm pháp luật thì việc giám định lại sẽ được thực hiện.

Từ những phân tích trên thấy rằng cơ chế này không chỉ giúp quá trình điều tra, xử lý vụ việc cạnh tranh được tiến hành khách quan, minh bạch và chính xác hơn, mà còn tạo điều kiện để xử lý kịp thời các tình huống phát sinh, khắc phục những hạn chế của kết luận giám định trước đó, qua đó bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan.

2. Trưng cầu giám định chứng cứ bị tố cáo là giả mạo được quy định xử lý ra sao?

Trong tố tụng cạnh tranh, tính xác thực của chứng cứ là vô cùng quan trọng để đảm bảo việc giải quyết vụ việc đúng đắn, công bằng. Nhằm tránh những hành vi gian dối, giả mạo gây ảnh hưởng đến quá trình giải quyết vụ việc, pháp luật đã ghi nhận việc trưng cầu giám định chứng cứ bị tố cáo là giả mạo tại Điều 21 Nghị định số 35/2020/NĐ-CP ngày 24/3/2020 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Cạnh tranh như sau:

“Điều 21. Trưng cầu giám định chứng cứ bị tố cáo là giả mạo

1. Trường hợp chứng cứ bị tố cáo là giả mạo thì người đưa ra chứng cứ đó có quyền rút lại; nếu không rút lại, người tố cáo có quyền đề nghị Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh trưng cầu giám định.

2. Trường hợp việc giả mạo chứng cứ có dấu hiệu tội phạm thì Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh chuyển cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền xem xét theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự.

3. Người đưa ra chứng cứ giả mạo phải bồi thường thiệt hại nếu việc giả mạo chứng cứ đó gây thiệt hại cho tổ chức, cá nhân khác và phải chịu chi phí giám định nếu Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh quyết định trưng cầu giám định.”

Trong trường hợp chứng cứ bị tố cáo là giả mạo thì người đưa ra chứng cứ đó có quyền rút lại; nếu họ không rút lại thì người người tố cáo có quyền đề nghị Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh trưng cầu giám định. Nếu việc giả mạo chứng cứ này mà có dấu hiệu tội phạm thì Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh sẽ chuyển cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền xem xét theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự. Từ đó, ngăn ngừa được những hành vi gian dối và răn đe hành vi cố tình cung cấp chứng cứ sai sự thật, tránh bỏ lọt tội phạm, bảo đảm cho quá trình giải quyết vụ việc cạnh tranh được tiến hành một cách minh bạch.

Ngoài ra, chế định này còn quy định về việc người đưa ra chứng cứ giả mạo phải bồi thường thiệt hại nếu việc giả mạo chứng cứ đó gây thiệt hại cho tổ chức, cá nhân khác và phải chịu chi phí giám định nếu Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh, Hội đồng xử lý vụ việc hạn chế cạnh tranh quyết định trưng cầu giám định.

Qua đó, thấy được điều khoản này có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ tính xác thực của chứng cứ, là yếu tố then chốt để đảm bảo việc giải quyết vụ việc cạnh tranh được chính xác và công bằng. Không những thế mà còn bảo vệ được quyền, lợi ích hợp pháp của các tố chức, cá nhân bị ảnh hưởng, nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật, góp phần xây dựng môi trường canh lành mạnh.

Trân trọng./.