THÔNG BÁO RÚT KINH NGHIỆM SỐ 123/TB-VKSTC NGÀY 26/5/2025 CỦA VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỐI CAO VỀ VIỆC KIỂM SÁT VIỆC GIẢI QUYẾT VỤ ÁN DÂN SỰ
Nội dung vấn đề cần rút kinh nghiệm:
1. Hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất ngày 15/7/2019 đối với diện tích 480,2m2, thuộc thửa số 150, tờ bản đồ số 15 tại địa chỉ Tổ dân phố 2A, thị trấn Nông trường LN, huyện LTh, tỉnh QB giữa cụ X với vợ chồng ông Th, bà Th1 bảo đảm về hình thức theo quy định tại điểm d khoản 3 Điều 167 Luật Đất đai năm 2013 và điểm d khoản 2 Điều 5 Nghị định số 23/2015/NĐ-CP ngày 16/02/2015 của Chính phủ. Tuy nhiên về nội dung, diện tích 480,2m2 đất mà cụ X tặng cho vợ chồng ông Th, bà Th1 nằm trong diện tích 777,2m2 đất là tài sản chung của cụ T (chết năm 2003) và cụ X nên việc cụ X tự định đoạt tặng cho vợ chồng ông Th, bà Th1 diện tích đất trên là vượt quá phần tài sản của cụ X (vượt 36,09m2). Do vậy, Hợp đồng tặng cho trên chỉ có hiệu lực đối với phần tài sản của cụ X (là 444,11m2), không có hiệu lực đối với phần diện tích đất vượt quá phần tài sản của cụ X trong khối tài sản chung với cụ T (là 36,09m2). Sau khi được tặng cho, ông Th, bà Th1 đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với diện tích đất tặng. Do đó, Toà án xác định Hợp đồng tặng cho trên vô hiệu toàn bộ là không đúng, ảnh hưởng tới quyền và lợi ích hợp pháp của ông Th, bà Th1.
2. Vợ chồng ông Th hiện đang quản lý, sử dụng ổn định và đã xây dựng các công trình kiên cố trên đất tranh chấp như nhà, quán, nhà bếp, nhà tắm, nhà vệ sinh, giếng nước…, trong khi đó cụ X hiện không ở trên đất tranh chấp. Do vậy, việc Tòa án chia cho ông Th diện tích 387,6m2 đất là một phần của thửa số 150, buộc ông Th, bà Th1 phải tháo dỡ tất cả các tài sản thuộc sở hữu của mình trên thửa số 149, 150 để trả lại đất cho cụ X, đặc biệt tháo dỡ hiên nhà của ông Th, làm ảnh hưởng kết cấu ngôi nhà và không thể thi hành án được, là chưa hợp tình, hợp lý, mà cần giao cho ông Th toàn bộ thửa đất số 150 có diện tích 480,2m2 và ít nhất 19,4m2 đất thuộc thửa số 149 (trên đất có nhà bếp, công trình phụ, mái hiên, nhà vệ sinh của ông Th) để ông Th không phải tháo dỡ tài sản trên đất; buộc ông Th phải thanh toán giá trị đất do chênh lệch cho cụ X (nếu có), nhằm bảo đảm sự ổn định của các công trình mà vợ chồng ông Th đã xây dựng trên đất, phù hợp với thực trạng sử dụng nhà đất đang sử dụng hiện nay và nhu cầu sử dụng đất thực tế của các đương sự.
Viện kiểm sát đã kiểm sát việc giải quyết vụ án theo thủ tục sơ thẩm đã phát hiện được vi phạm của Toà án cấp sơ thẩm và ban hành quyết định kháng nghị phúc thẩm, nhưng việc nghiên cứu hồ sơ, đánh giá chứng cứ của Viện kiểm sát kiểm sát việc giải quyết vụ án theo thủ tục phúc thẩm còn hạn chế nên đã rút kháng nghị phúc thẩm của Viện kiểm sát cấp dưới là chưa đúng.
Trên đây là vi phạm của Tòa án hai cấp và Viện kiểm sát ở cấp phúc thẩm trong việc giải quyết vụ án “Tranh chấp di sản thừa kế, tuyên bố hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất vô hiệu, hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất”. Để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát, Viện kiểm sát nhân dân tối cao (Vụ 9) thông báo đến các Viện kiểm sát nhân dân cấp dưới để tham khảo và rút kinh nghiệm khi kiểm sát việc giải quyết các vụ, việc tương tự.