ĐỀ XUẤT ÁN LỆ VỀ ỦY QUYỀN CHO NGƯỜI KHÁC THAM GIA TỐ TỤNG ĐỐI VỚI TRANH CHẤP NUÔI CON CHUNG

Tình huống pháp lý:

Trong vụ án tranh chấp ly hôn, nuôi con chung, đương sự có được ủy quyền cho người khác đại diện cho mình tham gia tố tụng đối với tranh chấp về nuôi con chung không? Thực tiễn xét xử cho thấy hiện nay vẫn tồn tại hai quan điểm trái ngược nhau về vấn đề này.

Quan điểm 1 cho rằng: Trong vụ án ly hôn, đương sự chỉ không được ủy quyền cho người khác đại diện tham gia tố tụng đối với phần quan hệ hôn nhân, đối với các phần tranh chấp khác thì đương sự có quyền ủy quyền cho người khác tham gia tố tụng. Khoản 4 Điều 85 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 quy định “Đối với việc ly hôn, đương sự không được ủy quyền cho người khác thay mặt mình tham gia tố tụng”. Như vậy, pháp luật chỉ không cho phép đương sự ủy quyền đối với việc ly hôn, không cấm ủy quyền đối với các vấn đề khác.

Quan điểm 2 cho rằng: Trong vụ án tranh chấp ly hôn, đương sự không được ủy quyền cho người khác thay mặt mình tham gia tố tụng đối với việc ly hôn và nuôi con chung. Bởi lẽ, tranh chấp nuôi con chung có liên quan đến quyền nhân thân trong vụ án hôn nhân và gia đình. Căn cứ vào khoản 1 Điều 25 Bộ luật Dân sự năm 2015, quyền nhân thân là quyền dân sự gắn với mỗi cá nhân, không thể chuyển giao cho người khác. Ngoài ra, để đánh giá quyền lợi mọi mặt của con, Hội đồng xét xử cần trực tiếp xem xét thái độ, tâm tư, tình cảm của cha, mẹ đối với con cái. Do đó, một số Tòa án không chấp nhận việc ủy quyền đối với phần tranh chấp nuôi con chung.

Nội dung đề xuất án lệ:

“[3] Quá trình giải quyết vụ án Tòa án nhân dân thị xã Long Mỹ nhận được hợp đồng ủy quyền được công chứng ngày 20/10/2022 giữa chị Lê Thái A (bên ủy quyền) và chị Phạm Ngọc N (bên được ủy quyền), trong nội dung ủy quyền có thể hiện bên được ủy quyền được quyền thay mặt và nhân danh bên ủy quyền “Tham gia tố tụng, hòa giải, làm việc tại Tòa án nhân dân các cấp (sơ thẩm, phúc thẩm) đối với phần tranh chấp giành quyền nuôi con chung đối với bé Dương Lê An Ng, sinh ngày 25/1/2018 và bé Dương Minh Kh, sinh ngày 20/7/2019”, đồng thời trong phạm vi ủy quyền nêu trên bên được ủy quyền được toàn quyền quyết định tất cả các vấn đề có liên quan đến các nội dung được ủy quyền, thực hiện quyền và nghĩa vụ theo pháp luật quy định có liên quan đến hành vi ủy quyền. Căn cứ vào khoản 4 Điều 85 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 “Người đại diện theo ủy quyền theo quy định của Bộ luật dân sự là người đại diện theo ủy quyền trong tố tụng dân sự”. Căn cứ Điều 562 Bộ luật Dân sự năm 2015 “Hợp đồng ủy quyền là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên được ủy quyền có nghĩa vụ thực hiện công việc nhân danh bên ủy quyền, bên ủy quyền chỉ phải trả thù lao nếu có thỏa thuận hoặc pháp luật có quy định”.

[4] Nhận thấy, việc ủy quyền để yêu cầu giải quyết tranh chấp giành quyền nuôi con chung có liên quan đến quyền nhân thân trong hôn nhân và gia đình, cụ thể là quan hệ cha, mẹ và con theo quy định tại Điều 39 Bộ luật Dân sự năm 2015 cũng như trong Luật Hôn nhân và gia đình. Đồng thời, căn cứ vào khoản 1 Điều 25 Bộ luật Dân sự năm 2015 “Quyền nhân thân được quy định trong Bộ luật này là quyền dân sự gắn liền với mỗi cá nhân, không thể chuyển giao cho người khác, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác”. Do đó, mặc dù theo khoản 4 Điều 85 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 chỉ đề cập “Đối với việc ly hôn, đương sự không được ủy quyền cho người khác thay mặt mình tham gia tố tụng”. Tuy nhiên, như đã đề cập việc tranh chấp giành quyền nuôi con chung trong vụ án hôn nhân và gia đình có liên quan đến quyền nhân thân của cá nhân. Ngoài ra, khoản 4 Điều 68 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định “Mọi thỏa thuận của cha mẹ, con liên quan đến quan hệ nhân thân….không được làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của con chưa thành niên…”. Bên cạnh đó, để giải quyết vấn đề con chung, quá trình giải quyết vụ án Hội đồng xét xử cũng cần thiết cân nhắc đến thái độ, tâm tư, tình cảm của cha, mẹ con. Từ những phân tích nêu trên, Hội đồng xét xử không chấp nhận việc chị Phạm Ngọc N được tham gia tố tụng, hòa giải, làm việc tại Tòa án cấp sơ thẩm với tư cách là bên được ủy quyền của chị Lê Thái A đối với phần tranh chấp giành quyền nuôi con chung Dương Lê An Ng, và Dương Minh Kh theo nội dung ủy quyền thể hiện tại hợp đồng ủy quyền được công chứng ngày 20/10/2022 giữa chị Lê Thái A (bên ủy quyền) và chị Phạm Ngọc N (bên được ủy quyền).”