Hành vi sáp nhập doanh nghiệp bị cấm bị xử phạt như thế nào?

Luật sư cho tôi hỏi: Tôi theo dõi tin tức thì thấy có trường hợp một số tập đoàn lớn tiến hành sáp nhập lại với nhau, khiến thị trường chỉ còn rất ít doanh nghiệp hoạt động. Tôi lo ngại nếu họ chiếm lĩnh gần như toàn bộ thị trường thì người tiêu dùng như chúng tôi sẽ phải mua hàng với giá cao, ít sự lựa chọn và dễ bị ép buộc. Vậy những hành vi sáp nhập doanh nghiệp rơi vào trường hợp bị pháp luật cấm, thì những doanh nghiệp đó sẽ bị xử phạt như thế nào? Mong luật sư giải đáp giúp tôi, xin cảm ơn.

MỤC LỤC

1. Thep pháp luật cạnh tranh, sáp nhập doanh nghiệp là gì?

2. Hành vi sáp nhập doanh nghiệp bị cấm bị xử phạt như thế nào?

Trả lời:

1. Thep pháp luật cạnh tranh, sáp nhập doanh nghiệp là gì?

Căn cứ tại điểm a khoản 1 Điều 29 Luật Cạnh tranh 2018 đã xác định như sau:

“Điều 29. Các hình thức tập trung kinh tế

1. Tập trung kinh tế bao gồm các hình thức sau đây:

a) Sáp nhập doanh nghiệp;

...”

Theo đó, sáp nhập doanh nghiệp là một hình thức tập trung kinh tế như điều khoản trên đề cập. Để mọi người dân hiểu được hình thức tập trung kinh tế này là gì, khoản 2 Điều 29 Luật Cạnh tranh 2018 đã quy định:

“Điều 29. Các hình thức tập trung kinh tế

2. Sáp nhập doanh nghiệp là việc một hoặc một số doanh nghiệp chuyển toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp của mình sang một doanh nghiệp khác, đồng thời chấm dứt hoạt động kinh doanh hoặc sự tồn tại của doanh nghiệp bị sáp nhập.”

Như vậy, theo pháp luật cạnh tranh, sáp nhập doanh nghiệp là việc một hoặc một số doanh nghiệp chuyển toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp của mình sang cho một doanh nghiệp khác, đồng thời chấm dứt hoạt động kinh doanh hoặc sự tồn tại của doanh nghiệp bị sáp nhập. Quy định về sáp nhập doanh nghiệp trong Luật Cạnh tranh 2018 có ý nghĩa rất quan trọng khi vừa tạo hành lang pháp lý minh bạch cho các doanh nghiệp thực hiện hoạt động tái cơ cấu, vừa giúp bảo đảm sự vận hành ổn định của thị trường. Thông qua việc sáp nhập, doanh nghiệp có thể nâng cao quy mô, khả năng cạnh tranh và hiệu quả hoạt động, nhưng đồng thời cũng đặt ra cơ chế kiểm soát để ngăn chặn tình trạng lạm dụng sức mạnh thị trường nhằm loại bỏ đối thủ hoặc hạn chế cạnh tranh.

2. Hành vi sáp nhập doanh nghiệp bị cấm bị xử phạt như thế nào?

Trong bối cảnh hội nhập và cạnh tranh ngày càng gay gắt, hoạt động sáp nhập doanh nghiệp được xem là một trong những công cụ quan trọng giúp các doanh nghiệp tái cơ cấu, mở rộng thị phần và nâng cao năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, không phải mọi hình thức sáp nhập đều được pháp luật cho phép, bởi nếu việc sáp nhập dẫn đến sự tập trung sức mạnh kinh tế quá mức sẽ làm méo mó thị trường, gây thiệt hại cho người tiêu dùng và cản trở sự phát triển của các doanh nghiệp khác. Chính vì vậy, Điều 10 Nghị định số 75/2019/NĐ-CP ngày 26/9/2019 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực cạnh tranh đã ghi nhận việc xử phạt những hành vi sáp nhập doanh nghiệp bị cấm như sau:

“Điều 10. Hành vi sáp nhập doanh nghiệp bị cấm

1. Phạt tiền doanh nghiệp nhận sáp nhập từ 01 % đến 05 % tổng doanh thu trên thị trường liên quan của doanh nghiệp nhận sáp nhập và doanh nghiệp bị sáp nhập trong năm tài chính liền kề trước năm thực hiện hành vi sáp nhập bị cấm theo quy định tại Điều 30 của Luật Cạnh tranh.

2. Biện pháp khắc phục hậu quả:

a) Buộc chia, tách doanh nghiệp đã sáp nhập;

b) Buộc chịu sự kiểm soát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ hoặc các điều kiện giao dịch khác trong hợp đồng của doanh nghiệp nhận sáp nhập.”

Dẫn chiếu đến Điều 30 Luật Cạnh tranh 2018 quy định như sau:

“Điều 30. Tập trung kinh tế bị cấm

Doanh nghiệp thực hiện tập trung kinh tế gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể trên thị trường Việt Nam.”

Như vậy, nếu doanh nghiệp thực hiện tập trung kinh tế, ở đây là hình thức sáp nhập mà gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể trên thị trường Việt Nam thì sẽ bị phạt tiền. Cụ thể, phạt tiền doanh nghiệp nhận sáp nhập từ 01% đến 05% tổng doanh thu trên thị trường liên quan của doanh nghiệp nhận sáp nhập và doanh nghiệp bị sáp nhập trong năm tài chính liền kề trước năm thực hiện hành vi sáp nhập bị cấm được nêu trên. Ngoài ra, doanh nghiệp còn bị áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả như:

- Buộc chia, tách doanh nghiệp đã sáp nhập;

- Buộc chịu sự kiểm soát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ hoặc các điều kiện giao dịch khác trong hợp đồng của doanh nghiệp nhận sáp nhập.

Qua đó ta thấy rằng việc xác định hành vi sáp nhập doanh nghiệp bị cấm và xác định cụ thể mức xử phạt cùng biện pháp khắc phục hậu quả không chỉ thể hiện quyết tâm của Nhà nước trong việc kiểm soát các hành vi hạn chế cạnh tranh, mà còn góp phần duy trì môi trường kinh doanh công bằng, bền vững. Điều luật này vừa có tính răn đe đối với các doanh nghiệp có ý định lợi dụng hoạt động sáp nhập để độc quyền hoặc thao túng thị trường, vừa tạo cơ sở pháp lý vững chắc giúp cơ quan quản lý kịp thời can thiệp, xử lý khi phát hiện vi phạm. Có thể thấy điều khoản này đóng vai trò như một hàng rào bảo vệ quan trọng, hướng tới việc xây dựng một thị trường cạnh tranh hiệu quả, ổn định và hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp, người tiêu dùng và toàn xã hội.

Trân trọng./.