Hành vi hợp nhất doanh nghiệp bị cấm bị xử phạt như thế nào?

Luật sư cho tôi hỏi: Gần đây tôi nghe thông tin một số doanh nghiệp lớn trong cùng lĩnh vực dự định hợp nhất lại với nhau. Nếu việc hợp nhất này diễn ra thì gần như họ sẽ chiếm toàn bộ thị trường, các doanh nghiệp nhỏ sẽ không còn cơ hội cạnh tranh và người tiêu dùng như chúng tôi có nguy cơ phải mua hàng với giá cao, ít lựa chọn. Vậy trong trường hợp hành vi hợp nhất doanh nghiệp thuộc diện bị pháp luật cấm thì những doanh nghiệp thực hiện việc hợp nhất đó sẽ bị xử phạt như thế nào? Mong luật sư tư vấn giúp, xin cảm ơn.

MỤC LỤC

1. Theo pháp luật cạnh tranh, hợp nhất doanh nghiệp là gì?

2. Hành vi hợp nhất doanh nghiệp bị cấm bị xử phạt như thế nào?

Trả lời:

1. Theo pháp luật cạnh tranh, hợp nhất doanh nghiệp là gì?

Theo pháp luật cạnh tranh, việc hợp nhất doanh nghiệp được xem là một trong các hình thức tập trung kinh tế, nội dung này được ghi nhận tại điểm b khoản 1 Điều 29 Luật Cạnh tranh 2018 như sau:

“Điều 29. Các hình thức tập trung kinh tế

1. Tập trung kinh tế bao gồm các hình thức sau đây:

...

b) Hợp nhất doanh nghiệp;

...”

Bên cạnh đó, nhằm làm rõ khái niệm để giúp các chủ thể trong xã hội dễ dàng nhận diện, khoản 3 Điều 29 Luật Cạnh tranh 2018 đã quy định:

“Điều 29. Các hình thức tập trung kinh tế

3. Hợp nhất doanh nghiệp là việc hai hoặc nhiều doanh nghiệp chuyển toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp của mình để hình thành một doanh nghiệp mới, đồng thời chấm dứt hoạt động kinh doanh hoặc sự tồn tại của các doanh nghiệp bị hợp nhất.”

Như vậy, hợp nhất doanh nghiệp là việc mà hai hoặc nhiều doanh nghiệp chuyển toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp của mình để hình thành một doanh nghiệp mới, đồng thời chấm dứt hoạt động kinh doanh hoặc sự tồn tại của các doanh nghiệp bị hợp nhất. Quy định này giúp các cơ quan quản lý và các chủ thể trong nền kinh tế dễ dàng nhận diện và giám sát, nhằm kịp thời đánh giá và kiểm soát những tác động tiềm tàng đến cạnh tranh.

2. Hành vi hợp nhất doanh nghiệp bị cấm bị xử phạt như thế nào?

Việc hợp nhất doanh nghiệp là một trong các hình thức tập trung kinh tế, có thể mang lại nhiều lợi ích như tăng quy mô, hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh. Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát chặt chẽ, hành vi này có thể dẫn đến việc lạm dụng và gây tổn hại đến thị trường. Do đó, Điều 11 Nghị định số 75/2019/NĐ-CP ngày 26/9/2019 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực cạnh tranh đã ghi nhận việc xử lý hành vi hợp nhất doanh nghiệp bị cấm như sau:

“Điều 11. Hành vi hợp nhất doanh nghiệp bị cấm

1. Phạt tiền doanh nghiệp được hình thành sau hợp nhất từ 01% đến 05% tổng doanh thu trên thị trường liên quan trong năm tài chính liền kề trước năm thực hiện hành vi vi phạm của các doanh nghiệp tham gia hợp nhất đối với hành vi hợp nhất bị cấm theo quy định tại Điều 30 của Luật Cạnh tranh.

2. Hình thức xử phạt bổ sung:

Thu hồi giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp đã cấp cho doanh nghiệp hợp nhất.

3. Biện pháp khắc phục hậu quả:

a) Buộc chia, tách doanh nghiệp hợp nhất;

b) Buộc chịu sự kiểm soát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ hoặc các điều kiện giao dịch khác trong hợp đồng của doanh nghiệp mới hình thành sau tập trung kinh tế.”

Dẫn chiến đến Điều 30 Luật Cạnh tranh 2018 quy định như sau:

“Điều 30. Tập trung kinh tế bị cấm

Doanh nghiệp thực hiện tập trung kinh tế gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể trên thị trường Việt Nam.”

Theo đó, đối với doanh nghiệp thực hiện tập trung kinh tế bị cấm, cụ thể là hành vi hợp nhất doanh nghiệp gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh một cách đáng kể trên thị trường Việt Nam thì sẽ bị phạt tiền. Cụ thể, phạt tiền doanh nghiệp được hình thành sau hợp nhất từ 01% đến 05% tổng doanh thu trên thị trường liên quan trong năm tài chính liền kề trước năm thực hiện hành vi vi phạm của các doanh nghiệp tham gia hợp nhất đó. Bên cạnh đó, còn bị áp dụng hình thức xử phạt bổ sung là thu hồi giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp đã cấp cho doanh nghiệp hợp nhất, phản ánh sự răn đe mạnh mẽ của Nhà nước đối với các doanh nghiệp vi phạm.

Hơn nữa, các biện pháp khắc phuc hậu quả cũng được đặt ra như buộc chia, tách doanh nghiệp hợp nhất hay buộc chịu sự kiểm soát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ hoặc các điều kiện giao dịch khác trong hợp đồng của doanh nghiệp mới hình thành sau tập trung kinh tế. Việc áp dụng các biện pháp này không chỉ nhằm mục đích xử lý vi phạm mà còn hướng đến việc khôi phục lại trạng thái cạnh tranh ban đầu của thị trường. Từ đó thấy rằng những quy định này thể hiện tầm quan trọng của việc duy trì một môi trường cạnh tranh bình đẳng, công bằng cho tất cả các chủ thể kinh doanh, qua đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

Trân trọng./.