Đình chỉ điều tra và khôi phục điều tra trong tố tụng cạnh tranh được quy định như thế nào?

Luật sư cho tôi hỏi: Doanh nghiệp tôi bị điều tra do có dấu hiệu vi phạm pháp luật cạnh tranh. Trong quá trình điều tra, cơ quan có thẩm quyền bất ngờ ra quyết định đình chỉ điều tra vì cho rằng không đủ căn cứ tiếp tục. Tuy nhiên, một thời gian sau, có thêm những chứng cứ mới xuất hiện cho thấy hành vi vi phạm là có thật và gây thiệt hại đáng kể. Trong tố tụng cạnh tranh, việc đình chỉ điều tra và khôi phục điều tra được pháp luật quy định cụ thể như thế nào? Mong luật sư giải đáp, xin cảm ơn.

MỤC LỤC

1. Đình chỉ điều tra trong tố tụng cạnh tranh được quy định như thế nào?

2. Khôi phục điều tra trong tố tụng cạnh tranh được quy định ra sao?

Trả lời:

1. Đình chỉ điều tra trong tố tụng cạnh tranh được quy định như thế nào?

Trong hoạt động điều tra vụ việc cạnh tranh, không phải mọi trường hợp đều dẫn đến kết luận vi phạm và xử lý. Thực tiễn cho thấy có những tình huống mà việc tiếp tục điều tra trở nên không cần thiết hoặc không khả thi. Chính vì vậy, Điều 86 Luật Cạnh tranh 2018 đã quy định cụ thể về các trường hợp đình chỉ điều tra như sau:

“Điều 86. Đình chỉ điều tra

Thủ trưởng Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh ra quyết định đình chỉ điều tra vụ việc cạnh tranh trong các trường hợp sau đây:

1. Trong quá trình điều tra không thể thu thập chứng cứ để chứng minh được hành vi vi phạm theo quy định của Luật này;

2. Bên khiếu nại rút hồ sơ khiếu nại và bên bị điều tra cam kết chấm dứt hành vi bị điều tra, cam kết thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả và được Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh chấp thuận;

3. Trường hợp thực hiện điều tra quy định tại khoản 2 Điều 80 của Luật này, bên bị điều tra cam kết chấm dứt hành vi bị điều tra, cam kết thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả và được Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh chấp thuận.”

Dẫn chiếu đến khoản 2 Điều 80 Luật Cạnh tranh 2018 quy định như sau:

“Điều 80. Quyết định điều tra vụ việc cạnh tranh

Thủ trưởng Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh ra quyết định điều tra vụ việc cạnh tranh trong các trường hợp sau đây:

...

2. Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia phát hiện hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật về cạnh tranh trong thời hạn 03 năm kể từ ngày hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật về cạnh tranh được thực hiện.”

Theo đó, khi thuộc vào các trường hợp sau, Thủ trưởng Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh ra quyết định đình chỉ điều tra vụ việc cạnh tranh:

- Trong quá trình điều tra không thể thu thập chứng cứ để chứng minh được hành vi vi phạm theo quy định của Luật Cạnh tranh 2018;

- Bên khiếu nại rút hồ sơ khiếu nại và bên bị điều tra cam kết rằng sẽ chấm dứt hành vi bị điều tra, cam kết thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả và được Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh chấp thuận;

- Trường hợp thực hiện điều tra khi Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia phát hiện hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật về cạnh tranh trong thời hạn 03 năm kể từ ngày hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật về cạnh tranh được thực hiện, bên bị điều tra mà cam kết chấm dứt hành vi bị điều tra, cam kết thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả và được Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh chấp thuận.

Quy định về đình chỉ điều tra này không chỉ giúp cơ quan chức năng sử dụng hiệu quả nguồn lực, tránh tình trạng kéo dài hoặc hình thức hóa quy trình điều tra, mà còn thúc đẩy ý thức tuân thủ pháp luật trong cộng đồng doanh nghiệp. Qua đó, có thể khẳng định rằng Điều 86 Luật Cạnh tranh 2018 góp phần hoàn thiện cơ chế tố tụng cạnh tranh theo hướng linh hoạt, nhân văn nhưng vẫn nghiêm khắc, bảo đảm mục tiêu xây dựng một môi trường cạnh tranh công bằng, lành mạnh và phát triển bền vững.

2. Khôi phục điều tra trong tố tụng cạnh tranh được quy định ra sao?

Trong quá trình điều tra vụ việc cạnh tranh, việc đình chỉ điều tra thường xuất phát từ sự cam kết của bên bị điều tra về việc chấm dứt hành vi vi phạm và khắc phục hậu quả. Tuy nhiên, trên thực tế không phải lúc nào các cam kết này cũng được thực hiện nghiêm túc, đầy đủ hoặc dựa trên thông tin trung thực. Để bảo đảm tính hiệu lực và công bằng của pháp luật, Điều 87 Luật Cạnh tranh 2018 đã thiết lập cơ chế khôi phục điều tra như sau:

“Điều 87. Khôi phục điều tra

1. Thủ trưởng Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh tự mình hoặc theo yêu cầu của Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia hoặc theo đề nghị của các bên liên quan khôi phục điều tra trong các trường hợp sau đây:

a) Bên bị điều tra không thực hiện, thực hiện không đúng, không đầy đủ cam kết theo quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 86 của Luật này;

b) Việc chấp thuận cam kết của bên bị điều tra dựa trên các thông tin không đầy đủ, không chính xác hoặc thông tin sai lệch do các bên cung cấp.

2. Thời hạn điều tra sau khi có quyết định khôi phục điều tra là 04 tháng.”

Theo đó, khi thuộc vào các trường hợp được liệt kê, Thủ trưởng Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh tự mình hoặc theo yêu cầu của Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia hoặc theo đề nghị của các bên liên quan khôi phục điều tra, cụ thể:

- Bên bị điều tra không thực hiện, thực hiện không đúng, không đầy đủ cam kết theo quy định tại khoản 2, 3 Điều 86 Luật Cạnh tranh 2018 như đã phân tích ở trên;

- Việc chấp thuận cam kết của bên bị điều tra dựa trên các thông tin không đầy đủ, không chính xác hoặc thông tin sai lệch do các bên cung cấp.

Bên cạnh đó, điều khoản trên còn nêu rõ thời hạn điều tra sau khi có quyết định khôi phục điều tra là 04 tháng.

Như vậy, quy định này vai trò như một cơ chế an toàn pháp lý, bảo đảm rằng việc đình chỉ điều tra không trở thành kẽ hở để các bên lợi dụng nhằm né tránh trách nhiệm. Bằng việc ghi nhận rõ ràng các căn cứ và thời hạn khôi phục điều tra, pháp luật đã tạo ra công cụ hữu hiệu giúp cơ quan chức năng kịp thời xử lý các hành vi vi phạm cam kết hoặc cung cấp thông tin sai lệch. Qua đó, điều luật này không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực cạnh tranh, mà còn khẳng định sự nghiêm khắc, minh bạch và công bằng trong việc bảo vệ môi trường cạnh tranh lành mạnh, bền vững cho doanh nghiệp và toàn xã hội.

Trân trọng./.