Đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo là gì? Đầu tư khởi nghiệp sáng tạo được quy định như thế nào? Quyền và trách nhiệm của doanh nghiệp thực hiện hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo được quy định ra sao?
Luật sư cho tôi hỏi: Tôi là đại diện của một doanh nghiệp nhỏ đang trong giai đoạn khởi nghiệp với dự án phát triển sản phẩm công nghệ mới. Trong quá trình tìm kiếm nguồn vốn và đối tác đầu tư, chúng tôi được biết Nhà nước có quy định riêng về hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo. Tuy nhiên, chúng tôi chưa rõ nội dung cụ thể. Vậy đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo được hiểu như thế nào? Hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo được quy định ra sao? Và quyền, trách nhiệm của doanh nghiệp khi thực hiện hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo là gì? Mong luật sư tư vấn giúp, xin cảm ơn.
MỤC LỤC
1. Đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo là gì?
2. Đầu tư khởi nghiệp sáng tạo được quy định như thế nào?
Trả lời:
1. Đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo là gì?
Đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo là một trong những hoạt động quan trọng nhằm thúc đẩy tinh thần đổi mới, sáng tạo trong kinh doanh. Căn cứ tại khoản 1 Điều 2 Nghị định số 38/2018/NĐ-CP ngày 11/3/2018 của Chính phủ quy định chi tiết về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo (sau đây gọi tắt là “Nghị định số 38/2018/NĐ-CP”) đã đưa ra khái niệm cụ thể về hoạt động này như sau:
“Điều 2. Giải thích từ ngữ
Trong Nghị định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
1. Đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo (sau đây gọi tắt là đầu tư khởi nghiệp sáng tạo) là việc nhà đầu tư bỏ vốn đầu tư để thực hiện hoạt động kinh doanh thông qua việc góp vốn thành lập, mua cổ Phần, Phần vốn góp của doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo chưa phải là công ty đại chúng.”
Như vậy, đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo, được gọi tắt là đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, thuật ngữ này được hiểu là việc nhà đầu tư bỏ vốn đầu tư để thực hiện hoạt động kinh doanh thông qua việc góp vốn thành lập, mua cổ phần, phần vốn góp của doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo chưa phải là công ty đại chúng.
Nội dung này không chỉ mang ý nghĩa làm rõ nội hàm của hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, mà còn góp phần định hướng cách thức huy động vốn một cách hợp pháp, minh bạch và hiệu quả cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong giai đoạn khởi nghiệp. Đây là nền tảng quan trọng để khuyến khích nhà đầu tư tham gia, thúc đẩy những doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo phát triển mạnh mẽ, qua đó đóng góp tích cực vào sự tăng trưởng kinh tế quốc gia trong thời kỳ hội nhập và chuyển đổi số.
2. Đầu tư khởi nghiệp sáng tạo được quy định như thế nào?
Khởi nghiệp sáng tạo là lĩnh vực mang tính đột phá, đòi hỏi không chỉ ý tưởng mới mà còn cần nguồn vốn đầu tư phù hợp để biến ý tưởng thành hiện thực. Nhằm tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động này, Điều 3 Nghị định số 38/2018/NĐ-CP đã ghi nhận cụ thể về đầu tư khởi nghiệp sáng tạo như sau:
“Điều 3. Đầu tư khởi nghiệp sáng tạo
1. Nhà đầu tư quy định tại Khoản 1 Điều 18 Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa được quyền thực hiện hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo các hình thức mà pháp luật không cấm, trong đó bao gồm:
a) Góp vốn thành lập, mua cổ Phần, Phần vốn góp của doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo;
b) Thành lập, góp vốn vào quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo để thực hiện đầu tư.
2. Doanh nghiệp được sử dụng quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp để đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo quy định tại Luật Chuyển giao công nghệ và Nghị định này. Doanh nghiệp nhà nước thực hiện hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo quy định về quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp và pháp luật có liên quan.
3. Nhà đầu tư chịu trách nhiệm trước pháp luật về nguồn gốc xuất xứ của số tiền đầu tư là hợp pháp, không vi phạm luật pháp về phòng, chống rửa tiền của Việt Nam và quốc tế.”
Dẫn chiếu đến khoản 1 Điều 18 Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017 quy định như sau:
“Điều 18. Đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo
1. Nhà đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo bao gồm quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài thực hiện hoạt động kinh doanh thông qua việc góp vốn thành lập, mua cổ phần, phần vốn góp của doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo.”
Theo đó, nhà đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo bao gồm quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài, thực hiện hoạt động kinh doanh thông qua việc góp vốn thành lập, mua cổ phần, phân góp vốn của doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Họ được quyền thực hiện hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo các hình thức mà pháp luật không cấm, gồm:
- Góp vốn thành lập, mua cổ phần, phần vốn góp của doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo;
- Thành lập, góp vốn vào quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo để thực hiện đầu tư.
Quy định này thể hiện chính sách cởi mở của Nhà nước trong việc thu hút mọi nguồn lực đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Đồng thời, tạo hành lang pháp lý linh hoạt, khuyến khích các hình thức đầu tư hợp pháp, đa dạng và hiệu quả.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp được sử dụng quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp để đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo Luật Chuyển giao công nghệ và Nghị định số 38/2018/NĐ-CP. Còn đối với doanh nghiệp nhà nước thực hiện hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo thì phải tuân theo quy định về quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp và pháp luật có liên quan.
Với việc ghi nhận này, Nhà nước khuyến khích huy động nguồn lực từ quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp để đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo. Đồng thời, đảm bảo việc sử dụng vốn nhà nước được thực hiện đúng quy định, hiệu quả, minh bạch đối với doanh nghiệp nhà nước.
Lưu ý rằng, nhà đầu tư phải tự chịu trách nhiệm trước pháp luật về nguồn gốc xuất xứ của số tiền đầu tư là hợp pháp, không vi phạm luật pháp về phòng, chống rửa tiền của Việt Nam và quốc tế. Từ đó, khẳng định nghĩa vụ và trách nhiệm của nhà đầu tư trong việc bảo đảm tính hợp pháp, minh bạch của nguồn vốn đầu tư, qua đó phòng ngừa hành vi rửa tiền và góp phần xây dựng môi trường đầu tư an toàn, tin cậy.
Từ những phân tích trên, ta thấy rằng điều luật này hể hiện rõ chủ trương của Nhà nước trong việc tạo lập môi trường đầu tư thông thoáng, khuyến khích mọi thành phần kinh tế trong và ngoài nước tham gia hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Việc mở rộng các hình thức đầu tư giúp huy động đa dạng nguồn lực xã hội, thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo và phát triển doanh nghiệp. Đồng thời, quy định cho phép sử dụng quỹ phát triển khoa học và công nghệ để đầu tư thể hiện sự gắn kết giữa khoa học, công nghệ với khởi nghiệp. Cùng với đó, yêu cầu về tính hợp pháp và minh bạch của nguồn vốn đầu tư góp phần bảo đảm an toàn tài chính, phòng ngừa rửa tiền.
3. Quyền và trách nhiệm của doanh nghiệp thực hiện hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo được quy định ra sao?
Căn cứ theo Điều 4 Nghị định số 38/2018/NĐ-CP xác định rõ quyền cũng như trách nhiệm của doanh nghiệp thực hiện hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo như sau:
“Điều 4. Doanh nghiệp thực hiện hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo
1. Doanh nghiệp đăng ký thành lập theo Luật doanh nghiệp có quyền thực hiện hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo quy định tại Nghị định này.
2. Doanh nghiệp có trách nhiệm thông báo bổ sung ngành, nghề đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo quy định của pháp luật về đăng ký doanh nghiệp khi thực hiện hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo.
3. Cơ quan đăng ký kinh doanh có trách nhiệm xem xét tính hợp lệ của hồ sơ và thực hiện bổ sung ngành, nghề đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo pháp luật về đăng ký doanh nghiệp.”
Theo đó, doanh nghiệp được thành lập và đăng ký thành lập theo Luật doanh nghiệp thì có quyền thực hiện hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo những ghi nhận tại Nghị định số 38/2018/NĐ-CP. Quy định này thể hiện sự thừa nhận và khuyến khích của Nhà nước đối với vai trò của các doanh nghiệp trong việc tham gia đầu tư cho hoạt động khởi nghiệp, góp phần huy động thêm nguồn lực từ khu vực tư nhân để thúc đẩy đổi mới sáng tạo.
Song song với quyền của mình, thì doanh nghiệp có trách nhiệm thông báo bổ sung ngành, nghề đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo quy định của pháp luật về đăng ký doanh nghiệp khi thực hiện hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo. Thủ tục này nhằm bảo đảm tính minh bạch, hợp pháp của hoạt động đầu tư, đồng thời giúp cơ quan quản lý nhà nước dễ dàng theo dõi, giám sát và thống kê lĩnh vực đầu tư khởi nghiệp sáng tạo.
Ngoài ra, cơ quan đăng ký kinh doanh có trách nhiệm xem xét tính hợp lệ của hồ sơ và thực hiện bổ sung ngành, nghề đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo pháp luật về đăng ký doanh nghiệp. Việc xem xét này nhằm bảo đảm quy trình hành chính được thực hiện chặt chẽ, thống nhất và đúng pháp luật, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực đầu tư khởi nghiệp sáng tạo.
Nhìn chung, điều khoản này nhấn mạnh vai trò chủ động của doanh nghiệp trong việc đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, đồng thời xác lập nghĩa vụ pháp lý mà doanh nghiệp cần thực hiện. Việc doanh nghiệp phải thông báo bổ sung ngành, nghề và cơ quan đăng ký kinh doanh chịu trách nhiệm xem xét hồ sơ giúp đảm bảo tính minh bạch, hợp pháp và hiệu quả quản lý nhà nước. Như vậy, quy định không chỉ khuyến khích dòng vốn tư nhân chảy vào lĩnh vực khởi nghiệp sáng tạo mà còn góp phần xây dựng môi trường đầu tư công bằng, an toàn và bền vững.
Trân trọng./.
