Tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản, tên, biểu tượng và trụ sở của quỹ xã hội, quỹ từ thiện được quy định như thế nào?
Chào luật sư, tôi dự định thành lập một quỹ xã hội và đang cân nhắc đặt tên quỹ lấy chính tên riêng của tôi. Xin hỏi luật sư: Về mặt pháp lý việc đặt tên quỹ theo tên cá nhân có được phép hay không? Mong được tư vấn cụ thể, có dẫn chiếu quy định pháp luật nếu có.
MỤC LỤC
1. Quỹ xã hội là gì? Quỹ từ thiện là gì?
Trả lời:
1. Quỹ xã hội là gì? Quỹ từ thiện là gì?
Căn cứ theo khoản 2, 3 Điều 4 Nghị định số 93/2019/NĐ-CP ngày 25/11/2019 của Chính phủ về việc tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện được sửa đổi bởi điểm a khoản 2 Điều 1 Nghị định số 136/2024/NĐ-CP ngày 23/10/2024 của Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 93/2019/NĐ quy định về định nghĩa của “quỹ xã hội” và “quỹ từ thiện” như sau:
“Điều 4. Giải thích từ ngữ
Trong Nghị định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
…
2. Quỹ xã hội: Là quỹ được tổ chức, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận nhằm mục đích hỗ trợ và khuyến khích phát triển văn hóa, giáo dục, y tế, thể dục, thể thao, khoa học, công nghệ, nông nghiệp, nông thôn, bảo vệ tài nguyên và môi trường, cộng đồng.
3. Quỹ từ thiện: Là quỹ được tổ chức, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận nhằm mục đích từ thiện, nhân đạo; hỗ trợ khắc phục sự cố do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh, tai nạn và các đối tượng khác thuộc diện khó khăn, yếu thế cần sự trợ giúp của xã hội.”
Từ các quy định trên, có thể thấy quỹ xã hội và quỹ từ thiện đều là những tổ chức phi lợi nhuận được thành lập nhằm phục vụ lợi ích chung của cộng đồng, song mục tiêu hoạt động và phạm vi hỗ trợ có sự khác biệt rõ rệt. Cụ thể, quỹ xã hội hướng đến việc hỗ trợ, thúc đẩy sự phát triển bền vững trên nhiều lĩnh vực như văn hóa, giáo dục, y tế, thể dục, thể thao, khoa học, công nghệ, nông nghiệp, nông thôn, bảo vệ tài nguyên và môi trường và các hoạt động vì cộng đồng nói chung. Trong khi đó, quỹ từ thiện tập trung vào mục tiêu nhân đạo, cứu trợ và giúp đỡ trực tiếp các cá nhân, nhóm người hoặc cộng đồng gặp khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh, tai nạn hay thuộc diện yếu thế trong xã hội.
Theo đó, xét về bản chất pháp lý, cả hai loại quỹ này đều là tổ chức xã hội hoạt động không vì lợi nhuận, thể hiện chính sách của Nhà nước trong việc khuyến khích sự tham gia của nhân dân và tổ chức xã hội vào công tác an sinh, phát triển xã hội và nhân đạo.
Việc phân định rạch ròi giữa “quỹ xã hội” và “quỹ từ thiện” giúp đảm bảo tính minh bạch, đúng mục tiêu hoạt động và hiệu quả quản lý nhà nước đối với các nguồn lực xã hội hóa, đồng thời góp phần phát huy truyền thống tương thân tương ái, chung tay xây dựng cộng đồng văn minh, nhân ái và phát triển bền vững.
2. Tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản, tên, biểu tượng và trụ sở của quỹ xã hội, quỹ từ thiện được quy định như thế nào?
Căn cứ theo Điều 7 Nghị định số 93/2019/NĐ-CP ngày 25/11/2019 của Chính phủ về việc tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 3 Điều 1 Nghị định số 136/2024/NĐ-CP ngày 23/10/2024 của Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 93/2019/NĐ quy định về tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản, tên, biểu tượng và trụ sở của quỹ như sau:
“Điều 7. Tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản, tên, biểu tượng và trụ sở của quỹ
1. Quỹ có tư cách pháp nhân, con dấu và tài khoản riêng theo quy định của pháp luật.
2. Tên của quỹ phải đáp ứng các điều kiện sau:
a) Quỹ phải có tên bằng tiếng Việt và có thể được dịch ra tiếng nước ngoài theo quy định của pháp luật và phù hợp với tôn chỉ, mục đích, phạm vi, lĩnh vực hoạt động chính của quỹ;
b) Không trùng lặp hoặc gây nhầm lẫn với tên của quỹ khác đã được đăng ký hợp pháp trước đó;
c) Không vi phạm truyền thống lịch sử, văn hóa, đạo đức và thuần phong mỹ tục của dân tộc;
d) Không gắn với tên riêng của anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa, lãnh đạo và nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các chức sắc tổ chức tôn giáo, tín ngưỡng, các sáng lập viên thành lập quỹ, thành viên Hội đồng quản lý quỹ và người có quan hệ gia đình với sáng lập viên, thành viên Hội đồng quản lý quỹ;
đ) Không gây hiểu nhầm, dẫn đến mâu thuẫn, nguy cơ xung đột quan điểm, lợi ích giữa các tín ngưỡng, tổ chức tôn giáo, cộng đồng các dân tộc tại Việt Nam; không trái với quy định tại các điều ước, thỏa thuận, hiệp định, công ước quốc tế mà Việt Nam tham gia hoặc là thành viên; không ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia của Việt Nam.
3. Trụ sở giao dịch của quỹ phải đặt trên lãnh thổ Việt Nam, có địa chỉ cụ thể và phải có tài liệu chứng minh tính hợp pháp của trụ sở quỹ.
4. Biểu tượng của quỹ không được trùng lặp hoặc gây nhầm lẫn với biểu tượng của quỹ khác được đăng ký hợp pháp trước đó, không vi phạm truyền thống lịch sử, văn hóa, đạo đức và thuần phong mỹ tục của dân tộc, không gây hiểu nhầm, dẫn đến mâu thuẫn, nguy cơ xung đột quan điểm, lợi ích giữa các tín ngưỡng, tổ chức tôn giáo, cộng đồng các dân tộc tại Việt Nam; không trái với quy định tại các điều ước, thỏa thuận, hiệp định, công ước quốc tế mà Việt Nam tham gia hoặc là thành viên, không ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia của Việt Nam.
Biểu tượng của quỹ phải được đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định pháp luật về sở hữu trí tuệ.”
Từ quy định có thể thấy quỹ xã hội và quỹ từ thiện là tổ chức có tư cách pháp nhân độc lập, được pháp luật công nhận đầy đủ về năng lực pháp lý, con dấu và tài khoản riêng để thực hiện các giao dịch, hoạt động theo đúng quy định. Quy định này khẳng định vị thế pháp lý độc lập của quỹ, giúp bảo đảm tính minh bạch, tự chủ và trách nhiệm pháp lý trong mọi hoạt động của tổ chức.
Về tên gọi và biểu tượng, pháp luật đặt ra những điều kiện chặt chẽ nhằm bảo đảm tính hợp pháp, chuẩn mực văn hóa và tránh xung đột xã hội. Tên và biểu tượng của quỹ phải phản ánh đúng mục đích hoạt động, không được trùng lặp, gây nhầm lẫn với các quỹ đã đăng ký hợp pháp trước đó, đồng thời không vi phạm thuần phong mỹ tục, đạo đức, truyền thống lịch sử, văn hóa dân tộc hay ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia và quan hệ quốc tế của Việt Nam.
Đặc biệt, việc không gắn tên quỹ với tên anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa, lãnh đạo và nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các chức sắc tổ chức tôn giáo, tín ngưỡng, các sáng lập viên thành lập quỹ, thành viên Hội đồng quản lý quỹ và người có quan hệ gia đình với sáng lập viên, thành viên Hội đồng quản lý quỹ thể hiện sự khách quan, minh bạch, tránh việc cá nhân hóa hay thương mại hóa mục tiêu nhân đạo, xã hội của quỹ.
Bên cạnh đó, trụ sở của quỹ bắt buộc phải đặt trên lãnh thổ Việt Nam, có địa chỉ cụ thể, hợp pháp, qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý nhà nước, giám sát và bảo đảm tính thực tế của hoạt động quỹ. Ngoài ra, biểu tượng của quỹ phải được đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định pháp luật về sở hữu trí tuệ, nhằm bảo đảm tính pháp lý, quyền sở hữu và tránh tranh chấp.
Tóm lại, với tình huống bạn nêu, việc sử dụng tên cá nhân của thành viên sáng lập để đặt tên cho quỹ xã hội là không phù hợp với quy định pháp luật hiện hành. Pháp luật quy định rõ rằng tên của quỹ xã hội, quỹ từ thiện không được gắn với tên riêng của sáng lập viên, thành viên Hội đồng quản lý quỹ hoặc người có quan hệ gia đình với họ. Quy định này được đặt ra nhằm bảo đảm tính khách quan, minh bạch và phi cá nhân hóa trong quá trình thành lập, tổ chức và hoạt động của quỹ; tránh việc lợi dụng danh nghĩa cá nhân để gây ảnh hưởng, tạo uy tín hoặc làm sai lệch mục tiêu nhân đạo, xã hội của tổ chức.
Vì vậy, việc định hướng đặt tên cho quỹ xã hội của bạn cần được điều chỉnh sao cho phù hợp với mục đích hoạt động của quỹ, đồng thời đáp ứng các điều kiện pháp lý về đặt tên khác như chúng tôi đã tư vấn ở phần trên của bài viết.
Những quy định này không chỉ là cơ sở pháp lý quan trọng để bảo đảm tên gọi của quỹ được công nhận hợp pháp mà còn giúp thiết lập nền tảng minh bạch và chuẩn mực trong quá trình hình thành và hoạt động của quỹ. Qua đó, Nhà nước có thể quản lý, giám sát hiệu quả hơn, đồng thời góp phần tăng cường niềm tin xã hội đối với các tổ chức hoạt động vì mục tiêu nhân đạo, cộng đồng, giúp quỹ của bạn vận hành ổn định, đúng định hướng và phát huy giá trị tích cực trong xã hội.
Trân trọng./.
