Trung tâm lý lịch tư pháp quốc gia là đơn vị nào? Nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Trung tâm lý lịch tư pháp quốc gia được quy định như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia là tổ chức nào trong hệ thống tổ chức của Bộ Tư pháp và có vị trí, vai trò ra sao trong công tác quản lý lý lịch tư pháp ở phạm vi cả nước? Đồng thời, nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể của Trung tâm được quy định như thế nào theo quy định của pháp luật hiện hành? Cơ cấu tổ chức của Trung tâm được thiết lập ra sao để bảo đảm thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ được giao?
MỤC LỤC
1. Trung tâm lý lịch tư pháp quốc gia là đơn vị nào?
2.3. Trách nhiệm và mối quan hệ công tác
Trả lời:
1. Trung tâm lý lịch tư pháp quốc gia là đơn vị nào?
Căn cứ theo Điều 4 Nghị định 111/2010/NĐ-CP và Điều 1 Quyết định 97/QĐ-BTPquy định như sau:
“Điều 4. Trung tâm lý lịch tư pháp quốc gia
Trung tâm lý lịch tư pháp quốc gia là đơn vị sự nghiệp thuộc Bộ Tư pháp, có chức năng xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp trong phạm vi cả nước.
Nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Trung tâm lý lịch tư pháp quốc gia do Bộ trưởng Bộ Tư pháp quyết định.”
và
“Điều 1. Chức năng
Trung tâm lý lịch tư pháp quốc gia (sau đây gọi là Trung tâm) là đơn vị sự nghiệp thuộc Bộ Tư pháp, có chức năng xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp trong phạm vi cả nước.
Trung tâm có tư cách pháp nhân, có trụ sở tại thành phố Hà Nội, có con dấu và tài khoản riêng tại Kho bạc Nhà nước theo quy định của pháp luật.
Tên giao dịch tiếng Anh là: National Centre for Criminal Record (Viết tắt là: NCCR).”
Có thể thấy Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Bộ Tư pháp, được thành lập nhằm thực hiện chức năng xây dựng, quản lý và vận hành cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp trong phạm vi toàn quốc. Trung tâm có tư cách pháp nhân độc lập, có con dấu và tài khoản riêng tại Kho bạc Nhà nước, trụ sở đặt tại thành phố Hà Nội, và có tên giao dịch quốc tế là National Centre for Criminal Record (viết tắt: NCCR).
Trung tâm đóng vai trò hạt nhân trong hệ thống quản lý nhà nước về lý lịch tư pháp, là đầu mối tiếp nhận, xử lý và cung cấp thông tin lý lịch tư pháp phục vụ cho nhiều mục tiêu như xét xử, truy tố, quản lý nhân sự, cấp phép hành nghề và đăng ký kinh doanh.
Đồng thời, nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể cũng như cơ cấu tổ chức của Trung tâm được giao cho Bộ trưởng Bộ Tư pháp quy định, bảo đảm sự điều hành thống nhất và phù hợp với định hướng quản lý nhà nước về tư pháp.
Việc thiết lập Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia là một bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa quản lý dữ liệu tư pháp và đáp ứng nhu cầu hội nhập, trao đổi thông tin lý lịch tư pháp trong nước và quốc tế một cách minh bạch, hiệu quả, đúng pháp luật.
2. Nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Trung tâm lý lịch tư pháp quốc gia được quy định như thế nào?
2.1. Nhiệm vụ và quyền hạn
Căn cứ theo Điều 2 Quyết định 97/QĐ-BTP quy định như sau:
“Điều 2. Nhiệm vụ và quyền hạn
Trung tâm có các nhiệm vụ, quyền hạn sau đây:
1. Về xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp
a) Xây dựng, quản lý, khai thác và bảo vệ cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp trong phạm vi cả nước;
b) Hướng dẫn việc xây dựng, quản lý, khai thác và bảo vệ cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp tại Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (sau đây gọi là Sở Tư pháp);
c) Tiếp nhận, cập nhật, xử lý thông tin lý lịch tư pháp do Viện kiểm sát nhân dân tối cao, cơ quan có thẩm quyền thuộc Bộ Công an, cơ quan thi hành án thuộc Bộ Quốc phòng và Sở Tư pháp cung cấp;
d) Tiếp nhận Lý lịch tư pháp do Sở Tư pháp cung cấp;
đ) Cung cấp thông tin lý lịch tư pháp cho Sở Tư pháp;
e) Lập Lý lịch tư pháp, cấp Phiếu lý lịch tư pháp theo thẩm quyền;
g) Cung cấp thông tin lý lịch tư pháp của người nước ngoài bị Toà án Việt Nam kết án theo yêu cầu của Viện kiểm sát nhân dân tối cao;
2. Thực hiện một số nhiệm vụ trong lĩnh vực lý lịch tư pháp do Bộ trưởng giao, gồm:
a) Xây dựng, trình Bộ trưởng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chủ trương, chính sách trung và dài hạn về lý lịch tư pháp;
b) Xây dựng đề án, dự án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật về lý lịch tư pháp để Bộ trưởng ban hành hoặc trình cơ quan có thẩm quyền ban hành; tham gia thẩm định, góp ý các dự án, dự thảo văn bản khác do Bộ trưởng giao;
c) Xây dựng, trình Bộ trưởng kế hoạch công tác dài hạn, 5 năm, hàng năm của Trung tâm; tham gia xây dựng chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển dài hạn, 05 năm và hàng năm của ngành Tư pháp;
d) Xây dựng, trình Bộ trưởng ban hành và hướng dẫn, kiểm tra việc sử dụng các biểu mẫu, giấy tờ, sổ sách về lý lịch tư pháp;
đ) Tổ chức triển khai thực hiện các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chủ trương, chính sách, đề án, dự án; các văn bản quy phạm pháp luật thuộc phạm vi chức năng của Trung tâm và hướng dẫn nghiệp vụ về lý lịch tư pháp;
e) Thực hiện tuyên truyền, phổ biến pháp luật về lý lịch tư pháp; đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ về lý lịch tư pháp theo phân công, phân cấp của Bộ;
g) Triển khai việc ứng dụng công nghệ thông tin trong xây dựng cơ sở dữ liệu và quản lý lý lịch tư pháp theo quy định của pháp luật và phân cấp của Bộ;
h) Thực hiện hợp tác quốc tế về lý lịch tư pháp theo quy định của pháp luật và phân cấp của Bộ;
i) Thực hiện chế độ thống kê, báo cáo về lý lịch tư pháp và việc quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp theo quy định của pháp luật.
3. Thực hiện kiểm tra, tham gia thanh tra việc thực hiện các quy định của pháp luật về lý lịch tư pháp; giải quyết khiếu nại, tố cáo theo quy định của pháp luật và phân cấp của Bộ;
4. Thực hiện chế độ tài chính, kế toán và quản lý, sử dụng ngân sách và tài sản của Trung tâm theo quy định của pháp luật và phân cấp của Bộ;
5. Thực hiện công tác thi đua, khen thưởng và quản lý đội ngũ công chức, viên chức, người lao động của Trung tâm theo quy định của pháp luật và phân cấp của Bộ;
6. Thực hiện các nhiệm vụ khác do Bộ trưởng giao.”
Từ quy định tại Điều 2 Quyết định số 97/QĐ-BTP, có thể thấy việc Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia giữ vai trò nòng cốt và trung tâm điều phối trong hệ thống quản lý lý lịch tư pháp của Việt Nam, với chức năng quản lý, khai thác, bảo vệ và vận hành cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp trên phạm vi cả nước. Trung tâm không chỉ thực hiện các nhiệm vụ kỹ thuật liên quan đến xử lý, cập nhật, cung cấp thông tin lý lịch tư pháp, mà còn là đơn vị tham mưu chiến lược cho Bộ Tư pháp trong việc hoạch định chính sách, xây dựng văn bản pháp luật, quy hoạch phát triển và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ cải cách tư pháp.
Như vậy, với chức năng tổng hợp, chuyên môn sâu, và thẩm quyền đa dạng, Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia được thiết lập như một thiết chế chuyên trách, bảo đảm tính chính xác, minh bạch và hiệu quả trong quản lý dữ liệu tư pháp, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, hội nhập quốc tế và phục vụ quản lý nhà nước trong thời kỳ chuyển đổi số. Việc quy định cụ thể các nhiệm vụ và quyền hạn này có căn cứ pháp lý rõ ràng, đồng thời góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực thi pháp luật về lý lịch tư pháp ở cấp quốc gia.
2.2. Cơ cấu tổ chức, biên chế
Căn cứ theo Điều 3 Quyết định 97/QĐ-BTP quy định như sau:
“Điều 3. Cơ cấu tổ chức, biên chế
1. Cơ cấu tổ chức:
a) Lãnh đạo Trung tâm gồm có: Giám đốc và không quá 03 (ba) Phó Giám đốc.
Giám đốc Trung tâm chịu trách nhiệm trước Bộ trưởng và trước pháp luật về việc thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn được giao của Trung tâm.
Các Phó Giám đốc giúp Giám đốc quản lý, điều hành hoạt động của Trung tâm; được Giám đốc phân công trực tiếp quản lý, điều hành một số lĩnh vực, nhiệm vụ công tác của Trung tâm; chịu trách nhiệm trước Giám đốc và trước pháp luật về các lĩnh vực, nhiệm vụ công tác được phân công.
b) Các tổ chức trực thuộc Trung tâm:
- Phòng Hành chính – Tổng hợp;
- Phòng Tiếp nhận và xử lý thông tin;
- Phòng Dữ liệu lý lịch tư pháp.
Việc thành lập, sáp nhập, hợp nhất, chia tách, giải thể các tổ chức thuộc Trung tâm do Bộ trưởng quyết định trên cơ sở đề nghị của Giám đốc Trung tâm và Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ.
Giám đốc Trung tâm quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và mối quan hệ công tác giữa các tổ chức trực thuộc Trung tâm.
2. Biên chế của Trung tâm thuộc biên chế sự nghiệp của Bộ Tư pháp, do Bộ trưởng quyết định phân bổ trên cơ sở đề nghị của Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ và Giám đốc Trung tâm.”
Qua quy định vừa dẫn chiếu ở trên, chúng ta có thể hình dung việc Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia có cơ cấu tổ chức, biên chế được thiết lập khoa học, chặt chẽ, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ đặc thù của một đơn vị sự nghiệp công lập chuyên trách trong lĩnh vực lý lịch tư pháp.
2.3. Trách nhiệm và mối quan hệ công tác
Căn cứ theo Điều 4 Quyết định 97/QĐ-BTP quy định như sau:
“Điều 4. Trách nhiệm và mối quan hệ công tác
Trách nhiệm và mối quan hệ công tác giữa Trung tâm với Lãnh đạo Bộ, các đơn vị thuộc Bộ, Sở Tư pháp và các tổ chức, cá nhân khác có liên quan được thực hiện theo Quy chế làm việc của Bộ Tư pháp và các quy định cụ thể sau:
1. Trung tâm chịu sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ trưởng và Thứ trưởng được phân công phụ trách, có trách nhiệm tổ chức thực hiện, báo cáo và chịu trách nhiệm trước Bộ trưởng, trước pháp luật về kết quả giải quyết công việc được giao.
2. Trung tâm chịu trách nhiệm độc lập về các quyền và nghĩa vụ phát sinh trong quan hệ với các cơ quan, tổ chức, cá nhân khi thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn về xây dựng và quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp quốc gia và một số nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật và phân cấp của Bộ.
3. Trong quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn quy định tại Điều 2 Quyết định này, nếu phát sinh những vấn đề có liên quan đến chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các đơn vị khác thuộc Bộ thì Trung tâm có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với đơn vị đó để giải quyết.
Khi có yêu cầu của các đơn vị khác thuộc Bộ trong việc giải quyết các vấn đề thuộc chức năng, nhiệm vụ của đơn vị đó mà có liên quan đến lĩnh vực thuộc phạm vi chức năng của Trung tâm thì Trung tâm có trách nhiệm phối hợp giải quyết.
Trường hợp phát sinh vấn đề vượt quá thẩm quyền hoặc có ý kiến khác nhau giữa Trung tâm với các đơn vị có liên quan, Giám đốc Trung tâm có trách nhiệm báo cáo, xin ý kiến chỉ đạo của Bộ trưởng hoặc Thứ trưởng phụ trách trực tiếp.
4. Quan hệ công tác của Trung tâm với các đơn vị có liên quan thuộc Bộ:
a) Phối hợp với Vụ Hành chính tư pháp trong việc thực hiện một số nhiệm vụ quản lý nhà nước về lý lịch tư pháp; trao đổi, cung cấp thông tin giữa cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp với cơ sở dữ liệu hộ tịch;
b) Chủ trì, phối hợp với Cục Công nghệ thông tin triển khai ứng dụng công nghệ thông tin trong việc xây dựng cơ sở dữ liệu và quản lý lý lịch tư pháp;
c) Chủ trì, phối hợp với Nhà xuất bản Tư pháp trong việc in ấn và phát hành các biểu mẫu, giấy tờ, sổ sách về lý lịch tư pháp theo quy định của pháp luật;
d) Phối hợp với Học viện Tư pháp và các đơn vị có liên quan trong việc thực hiện đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho công chức, viên chức làm công tác lý lịch tư pháp;
e) Phối hợp với Vụ Hợp tác quốc tế trong việc hợp tác quốc tế về lĩnh vực lý lịch tư pháp theo quy định của pháp luật và phân cấp của Bộ;
g) Chủ trì, phối hợp với Vụ Tổ chức cán bộ trong việc kiện toàn tổ chức quản lý, sử dụng công chức, viên chức, người lao động của Trung tâm theo quy định của pháp luật và phân cấp của Bộ;
h) Phối hợp với Vụ Kế hoạch - Tài chính trong việc xây dựng kế hoạch và thực hiện các chế độ, chính sách về tài chính, kế toán, thống kê theo quy định của pháp luật.”
Từ quy định tại Điều 4 Quyết định số 97/QĐ-BTP có thể thấy được trách nhiệm và mối quan hệ công tác của Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia đã được xác lập một cách rõ ràng, có hệ thống, bảo đảm tính độc lập, trách nhiệm, đồng thời gắn kết chặt chẽ với các đơn vị liên quan trong nội bộ Bộ Tư pháp và các cơ quan, tổ chức khác.
Như vậy, Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia không chỉ là đầu mối chuyên trách trong lĩnh vực quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp, mà còn là một đơn vị chủ lực phối hợp đa chiều trong hệ thống tổ chức của Bộ Tư pháp, với trách nhiệm pháp lý độc lập, mối quan hệ công tác rõ ràng, có cơ chế điều phối hiệu quả và cơ sở pháp lý đầy đủ, góp phần bảo đảm sự thông suốt, hiệu quả trong triển khai chức năng, nhiệm vụ theo quy định pháp luật.
Trân trọng./.
