1. Giải thích từ ngữ
Phản bội tổ quốc được hiểu là hành vi của công dân Việt Nam cấu kết với người nước ngoài nhằm gây nguy hại cho độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, lực lượng quốc phòng, chế độ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
2. Tội danh
“Điều 108. Tội phản bội Tổ quốc
1. Công dân Việt Nam nào câu kết với nước ngoài nhằm gây nguy hại cho độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, chế độ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tiềm lực quốc phòng, an ninh, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình.
2. Phạm tội trong trường hợp có nhiều tình tiết giảm nhẹ, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm.
3. Người chuẩn bị phạm tội này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.”
3. Cấu thành tội phạm
3.1. Khách thể của tội phạm
Tội phạm này xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc Việt nam, lực lượng quốc phòng, chế độ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
3.2. Mặt khách quan của tội phạm
- Hành vi khách quan khi người phạm tội có một trong các hành vi sau đây:
+ Bàn bạc với người nước ngoài về mưu đồ chính trị, chống phá Tổ quốc Việt nam;
+ Nhận sự giúp đỡ của người nước ngoài (tiền, vũ khí, lợi ích khác);
+ Hoạt động dựa vào thế lực của nước ngoài hoặc tiếp tay cho người nước ngoài;
+ … .
Hành vi “câu kết” nói tại điều này là sự quan hệ qua lại chặt chẽ chứ không chỉ đơn thuần là mới thể hiện ý định câu kết. Chỉ bị coi là phạm tội này khi người phạm tội thực sự “câu kết” với người nước ngoài chứ không phải đơn thuần chỉ là hành vi tìm kiếm liên lạc, mốc nối với người nước ngoài, tuân theo sự chỉ đạo của nước ngoài.... “Nước ngoài” ở đây là bất kỳ nước nào ngoài Việt Nam. Đối tượng mà người phạm tội câu kết có thể là cá nhân, tổ chức Nhà nước, tổ chức phi chính phủ,... .
Tội phạm coi là hoàn thành từ khi có hành vi “câu kết” với người nước ngoài với mục đích gây nguy hại các khách thể trên mà không cần dấu hiệu hậu quả.
- Hành vi phạm tội phản bội Tổ quốc có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng như:
+ Gây nguy hại cho độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc;
+ Làm suy yếu chế độ xã hội chủ nghĩa;
+ Chống phá Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam;
+ Gây mất an ninh quốc gia.
3.3. Mặt chủ quan của tội phạm
Hành vi câu kết đã thể hiện lỗi của chủ thể là lỗi cố ý. Người phạm tội nhận thức được đầy đủ tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi mà mình thực hiện.
Khi thực hiện hành vi câu kết, người phạm tội nhằm mục đích gây nguy hại cho độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, cho lực lượng quốc phòng, chế độ xã hội chủi nghĩa và Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Lưu ý: Mục đích chống chính quyền nhân dân là dấu hiệu bắt buộc đối với tội phạm này. Nếu hành vi tuyên truyền nhưng nhằm thực hiện một tội phạm khác nghiêm trọng hơn tội phạm này thì người phạm tội sẽ bị xét xử về tội phạm khác đó (như “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân” chẳng hạn).
3.4. Chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội phản bội Tổ quốc được xác định là công dân Việt Nam, tức là những người mang quốc tịch Việt Nam, đang sinh sống trong nước hoặc định cư ở nước ngoài. Điều này có nghĩa rằng chỉ công dân Việt Nam mới có thể thực hiện hành vi phạm tội như được quy định trong điều luật.
Tuy nhiên, những người không phải là công dân Việt Nam vẫn có thể tham gia vào hành vi đồng phạm, chẳng hạn như giúp đỡ người phạm tội này. Theo quy định, chủ thể của tội phản bội Tổ quốc là những người từ đủ 16 tuổi trở lên, bởi tội này không thuộc nhóm tội mà độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự có thể bắt đầu từ đủ 14 tuổi như được quy định tại khoản 2 Điều 12 của Bộ luật Hình sự.
Ví dụ:
- Công dân Việt Nam tiết lộ bí mật quốc gia cho nước ngoài.
- Công dân Việt Nam câu kết với nước ngoài để lật đổ chính quyền nhân dân.
- Công dân Việt Nam tham gia vào tổ chức khủng bố nhằm chống phá Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Trân trọng./.