Tính chất, nguyên lý giáo dục và việc không truyền bá tôn giáo trong cơ sở giáo dục được quy định như thế nào? Yêu cầu về nội dung, phương pháp giáo dục được thực hiện ra sao?
Luật sư cho tôi hỏi: Các quy định pháp luật hiện hành liên quan đến đặc điểm cơ bản và định hướng nguyên lý của nền giáo dục Việt Nam được pháp luật quy định như thế nào? Đồng thời làm rõ quy định về việc không được truyền bá tôn giáo trong các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân theo quy định pháp luật?
MỤC LỤC
2. Yêu cầu về nội dung, phương pháp giáo dục được thực hiện ra sao?
Trả lời:
1. Tính chất, nguyên lý giáo dục và việc không truyền bá tôn giáo trong cơ sở giáo dục được quy định như thế nào?
Căn cứ theo Điều 3 và Điều 20 Luật Giáo dục 2019 quy định như sau:
“Điều 3. Tính chất, nguyên lý giáo dục
1. Nền giáo dục Việt Nam là nền giáo dục xã hội chủ nghĩa có tính nhân dân, dân tộc, khoa học, hiện đại, lấy chủ nghĩa Mác - Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng.
2. Hoạt động giáo dục được thực hiện theo nguyên lý học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội.”
và
“Điều 20. Không truyền bá tôn giáo trong cơ sở giáo dục
Không truyền bá tôn giáo, tiến hành các lễ nghi tôn giáo trong cơ sở giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội và lực lượng vũ trang nhân dân.”
Từ các quy định trên, có thể thấy nền giáo dục Việt Nam được xác định là nền giáo dục xã hội chủ nghĩa, mang tính nhân dân, dân tộc, khoa học và hiện đại, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng chủ đạo. Tính chất này phản ánh định hướng chính trị – xã hội xuyên suốt của nền giáo dục nước ta, phù hợp với Hiến pháp và chiến lược phát triển giáo dục trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế.
Bên cạnh đó, nguyên lý giáo dục được thiết lập theo hướng toàn diện và gắn kết giữa lý thuyết với thực hành, giữa giáo dục trong nhà trường với giáo dục trong gia đình và xã hội. Nguyên lý “học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn” là một trong những quan điểm giáo dục nền tảng, nhằm hình thành năng lực thực tiễn, đạo đức, kỹ năng sống cho người học, từ đó đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao phục vụ sự nghiệp phát triển đất nước.
Mặt khác, Điều 20 của Luật Giáo dục 2019 quy định rõ về nghĩa vụ bảo đảm tính trung lập về tôn giáo trong cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Cụ thể, nghiêm cấm mọi hành vi truyền bá tôn giáo hoặc tổ chức các lễ nghi tôn giáo trong cơ sở giáo dục, cũng như trong các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, chính trị – xã hội và lực lượng vũ trang nhân dân. Quy định này nhằm giữ vững tính khách quan, bình đẳng và tập trung vào mục tiêu phát triển toàn diện nhân cách, trí tuệ, đạo đức của người học mà không chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố tôn giáo.
2. Yêu cầu về nội dung, phương pháp giáo dục được thực hiện ra sao?
Căn cứ theo Điều 7 Luật Giáo dục 2019 quy định như sau:
“Điều 7. Yêu cầu về nội dung, phương pháp giáo dục
1. Nội dung giáo dục phải bảo đảm tính cơ bản, toàn diện, thiết thực, hiện đại, có hệ thống và được cập nhật thường xuyên; coi trọng giáo dục tư tưởng, phẩm chất đạo đức và ý thức công dân; kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp, bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại; phù hợp với sự phát triển về thể chất, trí tuệ, tâm sinh lý lứa tuổi và khả năng của người học.
2. Phương pháp giáo dục phải khoa học, phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; bồi dưỡng cho người học năng lực tự học và hợp tác, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên.”
Qua quy định trên, có thể thấy rằng pháp luật đã đặt ra những yêu cầu mang tính nền tảng và định hướng lâu dài đối với nội dung và phương pháp giáo dục, nhằm xây dựng một nền giáo dục toàn diện, hiện đại, phù hợp với sự phát triển của người học và của xã hội.
Cụ thể, nội dung giáo dục phải bảo đảm nhiều tiêu chí đồng thời tính cơ bản, toàn diện, thiết thực, hiện đại, có hệ thống và thường xuyên được cập nhật để phù hợp với tiến bộ khoa học, yêu cầu thực tiễn và sự biến đổi của xã hội. Nội dung này không chỉ tập trung vào kiến thức chuyên môn mà còn chú trọng đến giáo dục tư tưởng, phẩm chất đạo đức, ý thức công dân, giúp hình thành nhân cách và trách nhiệm xã hội cho người học. Đồng thời, việc kế thừa truyền thống văn hóa dân tộc và tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại thể hiện sự cân bằng giữa giá trị bản địa và tính hội nhập quốc tế. Ngoài ra, nội dung giáo dục phải tương thích với sự phát triển về thể chất, trí tuệ, tâm sinh lý và khả năng tiếp nhận của người học ở từng độ tuổi, bảo đảm tính cá thể hóa và phù hợp trong giáo dục.
Về phương pháp giáo dục, luật nhấn mạnh yêu cầu đổi mới theo hướng khoa học, lấy người học làm trung tâm, phát huy tối đa tính tích cực, tự giác, chủ động và tư duy sáng tạo. Phương pháp giảng dạy không còn dừng lại ở truyền thụ một chiều, mà cần bồi dưỡng kỹ năng tự học, làm việc nhóm, năng lực thực hành, cũng như khơi dậy lòng say mê học tập và tinh thần vượt khó ở người học. Đây là tiền đề để đào tạo những công dân có khả năng thích ứng, học tập suốt đời và đóng góp tích cực cho xã hội hiện đại.
Tóm lại, pháp luật đã thể hiện rõ quan điểm giáo dục tiến bộ, đặt nền móng cho một nền giáo dục phát triển bền vững, chú trọng đến chất lượng thực chất, năng lực người học, giá trị văn hóa – đạo đức và sự thích ứng với thời đại, phù hợp với xu thế giáo dục đổi mới toàn cầu nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hóa dân tộc. Đây chính là cơ sở pháp lý quan trọng để đổi mới chương trình, phương pháp và nội dung giáo dục trong toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân.
Trân trọng./.
