Thành lập, cơ cấu tổ chức và vận hành Trung tâm tài chính quốc tế được quy định thực hiện như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Việc thành lập Trung tâm tài chính quốc tế, cùng với việc xác lập cơ cấu tổ chức bộ máy và quy định cơ chế vận hành của Trung tâm này, được pháp luật quy định cụ thể ra sao theo Nghị quyết 222/2025/QH15? Những nội dung nào thể hiện rõ thẩm quyền thành lập, mô hình tổ chức và nguyên tắc hoạt động của các cơ quan chức năng trong Trung tâm tài chính quốc tế?
MỤC LỤC
1. Trung tâm tài chính quốc tế là gì?
2. Thành lập Trung tâm tài chính quốc tế được quy định như thế nào?
3. Cơ cấu tổ chức và vận hành Trung tâm tài chính quốc tế được quy định thực hiện như thế nào?
Trả lời:
1. Trung tâm tài chính quốc tế là gì?
Căn cứ theo khoản 1 Điều 3 Nghị quyết 222/2025/QH15 (có hiệu lực từ ngày: 01/9/2025) quy định như sau:
“Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Nghị quyết này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
1. Trung tâm tài chính quốc tế là khu vực có ranh giới địa lý xác định do Chính phủ thành lập đặt tại Thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Đà Nẵng, tập trung hệ sinh thái đa dạng các dịch vụ tài chính và dịch vụ hỗ trợ, được áp dụng cơ chế, chính sách quy định tại Nghị quyết này.”
Từ quy định tại khoản 1 Điều 3 Nghị quyết 222/2025/QH15, có thể kết luận rằng: "Trung tâm tài chính quốc tế" được hiểu là một khu vực có phạm vi địa lý rõ ràng, do Chính phủ thành lập, đặt tại Thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Đà Nẵng. Đây là nơi tập trung hệ sinh thái đa dạng các dịch vụ tài chính và các dịch vụ hỗ trợ liên quan, đồng thời được áp dụng những cơ chế, chính sách đặc thù được quy định riêng tại Nghị quyết 222/2025/QH15.
Việc xác lập khái niệm này có ý nghĩa quan trọng trong việc định hướng phát triển các trung tâm tài chính của Việt Nam theo chuẩn quốc tế, bảo đảm cơ sở pháp lý cho việc thiết lập và vận hành các khu vực này theo mô hình đặc biệt, thúc đẩy thu hút đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập tài chính toàn cầu.
2. Thành lập Trung tâm tài chính quốc tế được quy định như thế nào?
Căn cứ theo Điều 8 Nghị quyết 222/2025/QH15 (có hiệu lực từ ngày: 01/9/2025) quy định như sau:
“Điều 8. Thành lập Trung tâm tài chính quốc tế
1. Chính phủ ban hành Nghị định về thành lập Trung tâm tài chính quốc tế.
2. Việc thành lập Trung tâm tài chính quốc tế bao gồm các nội dung sau đây:
a) Tên, mục tiêu và định hướng phát triển Trung tâm tài chính quốc tế; lộ trình và kế hoạch phát triển ở từng thành phố;
b) Vị trí, địa giới hành chính, diện tích Trung tâm tài chính quốc tế;
c) Cơ cấu tổ chức Trung tâm tài chính quốc tế;
d) Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức quy định tại khoản 1 Điều 9 của Nghị quyết này;
đ) Danh mục ngành, nghề, sản phẩm, dịch vụ ưu tiên phát triển của Trung tâm tài chính quốc tế;
e) Cơ chế, chính sách đặc thù đối với Trung tâm tài chính quốc tế thuộc thẩm quyền quy định của Chính phủ;
g) Các nội dung khác (nếu có).”
Căn cứ Điều 8 Nghị quyết 222/2025/QH15, có thể thấy rằng: Việc thành lập Trung tâm tài chính quốc tế được thực hiện thông qua hình thức ban hành Nghị định của Chính phủ, với nội dung toàn diện, mang tính hệ thống, nhằm bảo đảm cơ sở pháp lý vững chắc cho việc hình thành, tổ chức và vận hành Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.
Cụ thể, việc thành lập Trung tâm tài chính quốc tế bao gồm các nội dung sau đây:
- Tên, mục tiêu và định hướng phát triển Trung tâm tài chính quốc tế; lộ trình và kế hoạch phát triển ở từng thành phố;
- Vị trí, địa giới hành chính, diện tích Trung tâm tài chính quốc tế;
- Cơ cấu tổ chức Trung tâm tài chính quốc tế;
- Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức quy định tại khoản 1 Điều 9 của Nghị quyết 222/2025/QH15;
- Danh mục ngành, nghề, sản phẩm, dịch vụ ưu tiên phát triển của Trung tâm tài chính quốc tế;
- Cơ chế, chính sách đặc thù đối với Trung tâm tài chính quốc tế thuộc thẩm quyền quy định của Chính phủ;
- Các nội dung khác (nếu có).
Tóm lại, việc thành lập Trung tâm tài chính quốc tế không chỉ là hành vi pháp lý mang tính hình thức, mà là một quá trình thiết kế thể chế và chiến lược phát triển có chiều sâu, toàn diện và định hướng rõ ràng, đảm bảo tính khả thi, hiệu lực và hiệu quả trong thực tiễn. Đây là tiền đề pháp lý quan trọng để xây dựng các Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam theo chuẩn mực quốc tế, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và vị thế của nền kinh tế quốc gia trên trường toàn cầu.
3. Cơ cấu tổ chức và vận hành Trung tâm tài chính quốc tế được quy định thực hiện như thế nào?
Căn cứ theo Điều 9 Nghị quyết 222/2025/QH15 (có hiệu lực từ ngày: 01/9/2025) quy định như sau:
“Điều 9. Cơ quan, tổ chức thuộc Trung tâm tài chính quốc tế
1. Các cơ quan, tổ chức thuộc Trung tâm tài chính quốc tế bao gồm:
a) Cơ quan điều hành có chức năng quản lý, điều hành trực tiếp mọi hoạt động tại Trung tâm tài chính quốc tế;
b) Cơ quan giám sát có chức năng giám sát, thanh tra, kiểm tra, phòng ngừa và xử lý vi phạm trong hoạt động tài chính tại Trung tâm tài chính quốc tế;
c) Cơ quan giải quyết tranh chấp tại Trung tâm tài chính quốc tế:
c1) Tòa án chuyên biệt được thành lập theo quy định của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân.
c2) Trung tâm trọng tài quốc tế thuộc Trung tâm tài chính quốc tế, được thành lập theo quy định tại Luật Trọng tài thương mại, có thẩm quyền giải quyết tranh chấp theo thỏa thuận của các bên tranh chấp, trừ các tranh chấp có liên quan đến việc thực hiện quyền lực của Nhà nước.
2. Các cơ quan, tổ chức quy định tại khoản 1 Điều này hoạt động độc lập trong việc thực hiện quyền hạn được giao theo quy định tại Nghị quyết này và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành.
3. Cơ quan điều hành được ban hành Quy chế hoạt động hoặc văn bản tương đương khác để quy định cụ thể về tổ chức và vận hành Trung tâm tài chính quốc tế. Các quy định này phải phù hợp với Hiến pháp, điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên, tuân thủ thông lệ và tiêu chuẩn quốc tế, bảo đảm thống nhất với các nguyên tắc, chính sách cơ bản quy định tại Nghị quyết này và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Nghị quyết này, có giá trị áp dụng theo quy định tại khoản 4 Điều 6 của Nghị quyết này.
4. Cơ quan điều hành, Cơ quan giám sát có trách nhiệm phối hợp với Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, các Bộ, cơ quan ngang Bộ trong thực hiện nhiệm vụ quản lý, giám sát hoạt động của Trung tâm tài chính quốc tế.”
Dẫn chiếu đến khoản 4 Điều 6 Nghị quyết 222/2025/QH15 quy định như sau:
“Điều 6. Áp dụng pháp luật tại Trung tâm tài chính quốc tế
…
4. Quy chế hoạt động do Cơ quan điều hành ban hành theo quy định tại khoản 3 Điều 9 Nghị quyết này được ưu tiên áp dụng để giải quyết các vấn đề liên quan đến phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của Quy chế hoạt động đó.”
Căn cứ Điều 9 Nghị quyết 222/2025/QH15, có thể thấy cơ cấu tổ chức và cơ chế vận hành của Trung tâm tài chính quốc tế được thiết kế theo mô hình chuyên biệt, hiện đại và minh bạch, với các thiết chế độc lập, thực hiện rõ ràng chức năng quản lý, giám sát và giải quyết tranh chấp, nhằm đảm bảo hiệu quả vận hành, bảo vệ quyền lợi các chủ thể và tuân thủ chuẩn mực quốc tế.
Trung tâm tài chính quốc tế được tổ chức gồm ba nhóm cơ quan, tổ chức chủ chốt:
- Cơ quan điều hành: Đóng vai trò trung tâm trong việc quản lý, điều phối toàn bộ hoạt động của Trung tâm tài chính quốc tế, đảm bảo thực thi hiệu quả các cơ chế, chính sách và pháp luật liên quan;
- Cơ quan giám sát: Thực hiện chức năng thanh tra, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm nhằm đảm bảo tính liêm chính, an toàn và minh bạch của hệ thống tài chính tại Trung tâm;
- Cơ quan giải quyết tranh chấp: Bao gồm Tòa án chuyên biệt (được thành lập theo Luật Tổ chức Tòa án nhân dân) và Trung tâm trọng tài quốc tế thuộc Trung tâm tài chính quốc tế (được thành lập theo Luật Trọng tài thương mại), nhằm cung cấp các cơ chế xử lý tranh chấp độc lập, chuyên nghiệp, hiệu quả, theo đúng thỏa thuận giữa các bên và chuẩn mực quốc tế.
Các cơ quan, tổ chức nêu trên được thiết lập theo nguyên tắc độc lập chức năng, đảm nhiệm rõ ràng các quyền hạn được giao theo quy định tại Nghị quyết này và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành nhằm bảo đảm không chồng chéo và không chịu sự can thiệp lẫn nhau, từ đó tăng cường tính khách quan, công khai và hiệu quả trong điều hành và giám sát.
Cơ quan điều hành được ban hành Quy chế hoạt động hoặc văn bản tương đương khác để quy định cụ thể về tổ chức và vận hành Trung tâm tài chính quốc tế. Các quy định này phải phù hợp với Hiến pháp, điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên, tuân thủ thông lệ và tiêu chuẩn quốc tế, bảo đảm thống nhất với các nguyên tắc, chính sách cơ bản quy định tại Nghị quyết này và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Nghị quyết này, có giá trị áp dụng theo quy định tại khoản 4 Điều 6 của Nghị quyết 222/2025/QH15.
Tóm lại, quy định trên cho thấy việc đã xác lập một cơ cấu tổ chức hợp lý, độc lập nhưng phối hợp nhịp nhàng, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho hoạt động minh bạch, hiệu quả và phù hợp thông lệ quốc tế của Trung tâm tài chính quốc tế. Mô hình này góp phần nâng cao hiệu lực quản trị, năng lực cạnh tranh và uy tín của Việt Nam trong lĩnh vực tài chính toàn cầu.
Trân trọng./.
