Thăm dò khoáng sản là gì? Khai thác khoáng sản là gì? Chế biến khoáng sản là gì? Hoạt động dầu khí bao gồm công việc gì? Bảo vệ môi trường trong hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản và hoạt động dầu khí được thực hiện như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Tôi là chủ một doanh nghiệp muốn đầu tư vào lĩnh vực khai thác khoáng sản tại địa phương. Trước khi bắt đầu, tôi cần tìm hiểu rõ: Thăm dò khoáng sản là gì? Khai thác khoáng sản là gì? Chế biến khoáng sản là gì? Hoạt động dầu khí bao gồm những công việc nào? Và việc bảo vệ môi trường trong quá trình thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản và hoạt động dầu khí được thực hiện ra sao?
MỤC LỤC
1. Thăm dò khoáng sản là gì? Khai thác khoáng sản là gì? Chế biến khoáng sản là gì?
2. Hoạt động dầu khí bao gồm công việc gì?
Trả lời:
1. Thăm dò khoáng sản là gì? Khai thác khoáng sản là gì? Chế biến khoáng sản là gì?
Căn cứ theo khoản 22, 23 và 24 Điều 2 Luật Địa chất và khoáng sản 2024 quy định cụ thể về Thăm dò khoáng sản, Khai thác khoáng sản và Chế biến khoáng sản như sau:
“Điều 2. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
…
22. Thăm dò khoáng sản là hoạt động nhằm xác định trữ lượng, chất lượng khoáng sản và thông tin khác phục vụ khai thác khoáng sản.
23. Khai thác khoáng sản là hoạt động nhằm đưa khoáng sản ra khỏi nơi thành tạo tự nhiên, bao gồm: xây dựng cơ bản mỏ, khai đào, bơm hút, lọc tách, phân loại, làm giàu và các hoạt động khác có liên quan trong dự án đầu tư khai thác khoáng sản hoặc phương án khai thác khoáng sản. Sản phẩm của hoạt động khai thác khoáng sản là khoáng sản nguyên khai.
24. Chế biến khoáng sản là quá trình xử lý, gia công khoáng sản sau khai thác thuộc dự án đầu tư khai thác khoáng sản nhằm làm tăng giá trị khoáng sản nguyên khai đã được khai thác.
…”
Theo đó, thăm dò khoáng sản được hiểu là quá trình khảo sát, nghiên cứu nhằm xác định trữ lượng, chất lượng và các đặc điểm của khoáng sản để phục vụ cho việc khai thác. Khai thác khoáng sản là hoạt động đưa khoáng sản ra khỏi nơi hình thành trong tự nhiên thông qua các công đoạn như đào, hút, tách, sàng lọc hay làm giàu, nhằm thu được khoáng sản nguyên khai. Chế biến khoáng sản là quá trình xử lý và gia công khoáng sản sau khai thác, giúp nâng cao giá trị sử dụng và hiệu quả kinh tế của nguồn tài nguyên khoáng sản.
2. Hoạt động dầu khí bao gồm công việc gì?
Về hoạt động dầu khí bao gồm những công việc được quy định theo khoản 3 Điều 3 Luật Dầu khí 2022 như sau:
“Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
...
3. Hoạt động dầu khí bao gồm hoạt động tìm kiếm thăm dò dầu khí, phát triển mỏ dầu khí, khai thác dầu khí, thu dọn công trình dầu khí.
…”
Như vậy, hoạt động dầu khí bao gồm các công việc chính như: tìm kiếm, thăm dò, phát triển mỏ, khai thác và thu dọn công trình dầu khí.
3. Bảo vệ môi trường trong hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản và hoạt động dầu khí được thực hiện như thế nào?
Bảo vệ môi trường trong hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản và hoạt động dầu khí được thực hiện theo quy định Điều 67 Luật Bảo vệ môi trường 2020 như sau:
“Điều 67. Bảo vệ môi trường trong hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản và hoạt động dầu khí
1. Tổ chức, cá nhân tiến hành thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản phải có phương án phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường và thực hiện các yêu cầu về bảo vệ, cải tạo và phục hồi môi trường sau đây:
a) Thu gom, xử lý nước thải theo quy định;
b) Thu gom, xử lý chất thải rắn theo quy định về quản lý chất thải rắn;
c) Có biện pháp ngăn ngừa, hạn chế việc phát tán bụi, xả khí thải và tác động xấu khác đến môi trường xung quanh;
d) Có phương án cải tạo, phục hồi môi trường và tiến hành cải tạo, phục hồi môi trường trong hoạt động khai thác khoáng sản theo quy định của Luật này và quy định của pháp luật về khoáng sản;
đ) Ký quỹ bảo vệ môi trường theo quy định tại Điều 137 của Luật này.
2. Đối tượng khai thác khoáng sản phải lập phương án cải tạo, phục hồi môi trường, bao gồm:
a) Dự án đầu tư khai thác khoáng sản;
b) Cơ sở khai thác khoáng sản hoạt động trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành nhưng chưa có phương án cải tạo, phục hồi môi trường hoặc có thay đổi nội dung cải tạo, phục hồi môi trường so với phương án đã được phê duyệt;
c) Cơ sở khai thác khoáng sản hoạt động trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành đã được phê duyệt phương án cải tạo, phục hồi môi trường nhưng kinh phí không đủ để thực hiện theo quy định của pháp luật.
3. Nội dung của phương án cải tạo, phục hồi môi trường được quy định như sau:
a) Các giải pháp cải tạo, phục hồi môi trường; phân tích, đánh giá, lựa chọn giải pháp tốt nhất để cải tạo, phục hồi môi trường;
b) Danh mục, khối lượng các hạng mục cải tạo, phục hồi môi trường đối với giải pháp lựa chọn;
c) Kế hoạch thực hiện phân chia theo từng năm, từng giai đoạn cải tạo, phục hồi môi trường; chương trình quan trắc môi trường trong thời gian cải tạo, phục hồi môi trường; kế hoạch kiểm tra, xác nhận hoàn thành phương án;
d) Bảng dự toán kinh phí để tiến hành cải tạo, phục hồi môi trường cho từng hạng mục cải tạo, phục hồi môi trường; các khoản tiền ký quỹ theo lộ trình.
4. Khoáng sản có tính chất độc hại phải được lưu giữ, vận chuyển bằng phương tiện, thiết bị chuyên dụng, được che chắn bảo đảm không rò rỉ, phát tán ra môi trường.
5. Việc sử dụng máy móc, thiết bị có tác động xấu đến môi trường, hóa chất độc hại trong thăm dò, khai thác, đóng cửa mỏ, chế biến khoáng sản phải được đánh giá tác động môi trường, khai báo trong hồ sơ đề nghị cấp giấy phép môi trường.
6. Việc thăm dò, khai thác, vận chuyển, chế biến khoáng sản khác có chất phóng xạ, chất độc hại, chất nổ phải thực hiện theo quy định của Luật này, quy định của pháp luật về an toàn hóa chất, năng lượng nguyên tử và quy định khác của pháp luật có liên quan.
7. Chính phủ quy định chi tiết việc lập, thẩm định phương án cải tạo, phục hồi môi trường trong hoạt động khai thác khoáng sản; quy định yêu cầu đặc thù về bảo vệ môi trường trong vận hành thử nghiệm, quản lý chất thải, quan trắc môi trường đối với hoạt động thăm dò, khai thác, vận chuyển dầu khí và các dịch vụ liên quan trên biển.
8. Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành biểu mẫu, hướng dẫn kỹ thuật để thực hiện Điều này.”
Đồng thời, dẫn chiếu theo Điều 137 Luật Bảo vệ môi trường 2020 như sau:
“Điều 137. Ký quỹ bảo vệ môi trường
1. Ký quỹ bảo vệ môi trường nhằm bảo đảm các tổ chức, cá nhân chịu trách nhiệm phục hồi môi trường, xử lý rủi ro, nguy cơ ô nhiễm môi trường phát sinh từ hoạt động quy định tại khoản 2 Điều này.
2. Tổ chức, cá nhân có hoạt động dưới đây phải thực hiện ký quỹ bảo vệ môi trường:
a) Khai thác khoáng sản;
b) Chôn lấp chất thải;
c) Nhập khẩu phế liệu từ nước ngoài làm nguyên liệu sản xuất.
3. Việc ký quỹ bảo vệ môi trường được thực hiện bằng tiền, kim khí quý, đá quý hoặc giấy tờ có giá theo quy định của pháp luật.
4. Tổ chức, cá nhân thực hiện ký quỹ như sau:
a) Tổ chức, cá nhân có hoạt động quy định tại điểm a và điểm b khoản 2 Điều này thực hiện ký quỹ tại Quỹ bảo vệ môi trường Việt Nam hoặc quỹ bảo vệ môi trường cấp tỉnh;
b) Tổ chức, cá nhân có hoạt động quy định tại điểm c khoản 2 Điều này thực hiện ký quỹ tại Quỹ bảo vệ môi trường Việt Nam hoặc quỹ bảo vệ môi trường cấp tỉnh hoặc tổ chức tài chính, tín dụng theo quy định của pháp luật.
5. Chính phủ quy định chi tiết Điều này và mức ký quỹ, hình thức ký quỹ, nguyên tắc áp dụng lãi suất ký quỹ, hoàn trả ký quỹ bảo vệ môi trường.”
Như vậy, việc bảo vệ môi trường trong hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản và dầu khí được thực hiện bằng nhiều biện pháp nhằm phòng ngừa, hạn chế ô nhiễm và khắc phục tác động sau khai thác. Tổ chức, cá nhân thực hiện các hoạt động này phải có phương án xử lý nước thải, chất thải rắn, kiểm soát bụi và khí thải; đồng thời xây dựng kế hoạch cải tạo, phục hồi môi trường sau khai thác và ký quỹ bảo đảm cho công tác này. Ngoài ra, các loại khoáng sản độc hại phải được vận chuyển, lưu giữ an toàn bằng thiết bị chuyên dụng; việc sử dụng máy móc, hóa chất có nguy cơ gây ô nhiễm phải được đánh giá tác động môi trường trước khi cấp phép.
Trân trọng./.
