Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức gì? Công đoàn Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam là các tổ chức gì? Quan hệ công tác giữa chính quyền địa phương 02 cấp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội địa phương được thực hiện như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Tôi là Chủ tịch Hội đồng nhân dân cấp xã, trong quá trình tổ chức một kỳ họp thường kỳ, tôi thấy có nhiều vấn đề liên quan đến phản ánh của người dân về chính sách hỗ trợ an sinh chưa được thực hiện đầy đủ. Vậy trong trường hợp này, tôi có thể mời Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã tham dự để lắng nghe ý kiến phản biện không? Ngoài ra, chính quyền địa phương có trách nhiệm như thế nào trong việc tiếp nhận, giải quyết và phản hồi các kiến nghị mà Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã tổng hợp từ Nhân dân?
MỤC LỤC
Trả lời:
1. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức gì? Công đoàn Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam là các tổ chức gì?
Căn cứ theo khoản 1, 2 Điều 9 Hiến pháp được sửa đổi, bổ sung tại khoản 1 Điều 1 Nghị quyết số 203/2025/QH15 quy định như sau:
“Điều 9
1. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ chức chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội và các cá nhân tiêu biểu trong các giai cấp, tầng lớp xã hội, dân tộc, tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là bộ phận của hệ thống chính trị của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân; tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; thể hiện ý chí, nguyện vọng và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội; giám sát, phản biện xã hội; phản ánh ý kiến, kiến nghị của Nhân dân đến các cơ quan nhà nước; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, hoạt động đối ngoại nhân dân, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
2. Công đoàn Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam là các tổ chức chính trị - xã hội trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, được thành lập trên cơ sở tự nguyện, đại diện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của thành viên, hội viên tổ chức mình; được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; cùng với các tổ chức thành viên khác của Mặt trận hiệp thương dân chủ, phối hợp và thống nhất hành động do Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chủ trì.”
Theo đó, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện có tính chất đại diện rộng rãi, tập hợp các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức xã hội và cá nhân tiêu biểu trong mọi giai tầng xã hội, dân tộc, tôn giáo và người Việt Nam ở nước ngoài.
Với vai trò là bộ phận của hệ thống chính trị, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, thực hiện chức năng tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, thể hiện ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, đồng thời tham gia giám sát, phản biện xã hội, xây dựng Đảng và Nhà nước, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Bên cạnh đó, Công đoàn Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam và Hội Cựu chiến binh Việt Nam được xác định là các tổ chức chính trị – xã hội trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, được thành lập trên nguyên tắc tự nguyện, nhằm đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của hội viên, thành viên. Các tổ chức này hoạt động thống nhất trong khối Mặt trận, cùng phối hợp, hiệp thương dân chủ dưới sự chủ trì của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, qua đó thể hiện cơ chế phối hợp thống nhất hành động trong hệ thống chính trị, góp phần tăng cường đồng thuận xã hội và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân.
2. Quan hệ công tác giữa chính quyền địa phương 02 cấp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội địa phương được thực hiện như thế nào?
Căn cứ theo Điều 7 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 (Luật số: 72/2025/QH15) có hiệu lực từ ngày 16/6/2025 quy định như sau:
“Điều 7. Quan hệ công tác giữa chính quyền địa phương với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương
1. Chính quyền địa phương phối hợp và phát huy vai trò của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trong việc tuyên truyền, vận động Nhân dân tham gia xây dựng và củng cố chính quyền nhân dân, tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước, giám sát, phản biện xã hội đối với hoạt động của chính quyền địa phương.
2. Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương được mời tham dự các kỳ họp Hội đồng nhân dân và được mời tham dự phiên họp của Ủy ban nhân dân cùng cấp khi bàn về các vấn đề có liên quan.
3. Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân thực hiện chế độ thông báo tình hình của địa phương cho Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội cùng cấp.
4. Chính quyền địa phương có trách nhiệm tiếp nhận, giải quyết và trả lời các kiến nghị của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương tham gia xây dựng chính quyền; tiếp nhận, giải quyết và trả lời các ý kiến, kiến nghị của Nhân dân địa phương do Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổng hợp và chuyển đến.”
Theo đó, quan hệ công tác giữa chính quyền địa phương hai cấp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội tại địa phương được xây dựng trên nguyên tắc phối hợp, đồng hành và tôn trọng lẫn nhau, nhằm bảo đảm hiệu lực, hiệu quả trong quản lý nhà nước và phát huy dân chủ ở cơ sở.
Cụ thể, chính quyền địa phương có trách nhiệm phối hợp tuyên truyền, vận động Nhân dân cùng tham gia xây dựng và củng cố chính quyền nhân dân; tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật; và bảo đảm thực hiện chức năng giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội. Bên cạnh đó, sự tham gia của đại diện các tổ chức này tại các kỳ họp Hội đồng nhân dân, phiên họp Ủy ban nhân dân là cơ chế chính thức thể hiện sự lắng nghe và tham vấn xã hội trong hoạt động điều hành, lập pháp ở địa phương.
Ngoài ra, chính quyền địa phương còn có trách nhiệm thông tin định kỳ, tiếp nhận, giải quyết và trả lời kịp thời các kiến nghị của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị – xã hội, cũng như ý kiến, phản ánh của Nhân dân do các tổ chức này tổng hợp và chuyển đến. Cơ chế này không chỉ thể hiện nguyên tắc công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quản lý hành chính nhà nước, mà còn thúc đẩy sự tham gia tích cực của Nhân dân vào quá trình xây dựng, vận hành và giám sát bộ máy chính quyền địa phương.
Với tình huống của bạn vừa nêu thì chúng tôi xin trả lời như sau: Căn cứ theo khoản 2 và khoản 4 Điều 7 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 (Luật số 72/2025/QH15) Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã được mời tham dự các kỳ họp Hội đồng nhân dân khi bàn về các vấn đề có liên quan. Việc mời Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tham dự kỳ họp là phù hợp với quy định pháp luật, nhằm bảo đảm cơ chế phản biện xã hội, lắng nghe ý kiến từ đại diện Nhân dân trong quá trình quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương.
Bên cạnh đó, theo khoản 4 Điều 7 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 (Luật số 72/2025/QH15), chính quyền địa phương có trách nhiệm tiếp nhận, giải quyết và trả lời các kiến nghị của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng như các tổ chức chính trị – xã hội ở địa phương trong quá trình tham gia xây dựng chính quyền. Đồng thời, chính quyền địa phương cũng phải tiếp nhận, xử lý và phản hồi các ý kiến, kiến nghị của Nhân dân do Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổng hợp và chuyển đến, bảo đảm nguyên tắc công khai, minh bạch và tăng cường trách nhiệm giải trình trong quản lý nhà nước ở địa phương.
Trân trọng./.
