Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân 02 cấp khi điều chỉnh địa giới hành chính, di chuyển tập thể dân cư được thực hiện như thế nào?

Luật sư cho tôi hỏi: Căn cứ theo quy định pháp luật hiện hành, khi có sự điều chỉnh địa giới hành chính hoặc di chuyển tập thể dân cư giữa các đơn vị thì hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân sẽ được quy định như thế nào để đảm bảo tính liên tục của bộ máy chính quyền? Cụ thể, các đại biểu đang cư trú hoặc công tác tại khu vực bị ảnh hưởng có tiếp tục thực hiện nhiệm vụ của mình tại đơn vị hành chính mới hay không và nguyên tắc này có ý nghĩa gì đối với việc duy trì sự ổn định, hiệu quả của chính quyền địa phương?

MỤC LỤC

1. Hội đồng nhân dân là cơ quan gì?

2. Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân 02 cấp khi điều chỉnh địa giới hành chính, di chuyển tập thể dân cư được thực hiện như thế nào?

Trả lời:

1. Hội đồng nhân dân là cơ quan gì?

Căn cứ theo Điều 113 Hiến pháp năm 2013 và khoản 1 Điều 5 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 (Luật số: 72/2025/QH15) có hiệu lực từ ngày 16/6/2025 quy định như sau:

“Điều 113.

1. Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, do Nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên.

2. Hội đồng nhân dân quyết định các vấn đề của địa phương do luật định; giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật ở địa phương và việc thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân.”

và

“Điều 5. Hội đồng nhân dân

1. Hội đồng nhân dân gồm các đại biểu Hội đồng nhân dân do cử tri ở địa phương bầu ra, là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, quyết định các vấn đề quan trọng của địa phương, giám sát việc tuân theo Hiến pháp và pháp luật, giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước ở địa phương; chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên.”

Từ các quy định trên có thể thấy Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, giữ vai trò trung tâm trong việc thực hiện quyền dân chủ đại diện tại đơn vị hành chính. Được Nhân dân địa phương trực tiếp bầu ra, Hội đồng nhân dân có chức năng quyết định các vấn đề quan trọng thuộc thẩm quyền địa phương theo quy định của pháp luật và giám sát việc tuân thủ Hiến pháp và pháp luật ở địa phương và việc thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân.

Với vị trí là thiết chế thể hiện ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, Hội đồng nhân dân đồng thời cũng chịu trách nhiệm trước Nhân dân và cơ quan nhà nước cấp trên, thể hiện rõ nguyên tắc song hành giữa quyền lực và trách nhiệm chính trị, góp phần quan trọng vào việc đảm bảo tính dân chủ, pháp quyền và hiệu quả trong quản lý nhà nước tại địa phương.

2. Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân 02 cấp khi điều chỉnh địa giới hành chính, di chuyển tập thể dân cư được thực hiện như thế nào?

Căn cứ theo Điều 48 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 (Luật số: 72/2025/QH15) có hiệu lực từ ngày 16/6/2025 quy định như sau:

“Điều 48. Hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân khi điều chỉnh địa giới hành chính, di chuyển tập thể dân cư

1. Trường hợp một phần diện tích tự nhiên và dân cư của đơn vị hành chính này được điều chỉnh về 01 đơn vị hành chính khác thì đại biểu Hội đồng nhân dân đang cư trú hoặc công tác ở phần địa giới hành chính đó sẽ là đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tương đương của đơn vị hành chính tiếp nhận phần diện tích tự nhiên, dân cư và tiếp tục hoạt động cho đến khi hết nhiệm kỳ.

2. Trường hợp một tập thể dân cư được di chuyển đến đơn vị hành chính khác thì đại biểu Hội đồng nhân dân nào chuyển theo tập thể đó sẽ là đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tương đương của đơn vị hành chính tiếp nhận tập thể dân cư và tiếp tục hoạt động cho đến khi hết nhiệm kỳ.

3. Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tại đơn vị hành chính tiếp nhận một phần diện tích tự nhiên và dân cư hoặc tiếp nhận tập thể dân cư tiếp tục hoạt động cho đến khi hết nhiệm kỳ.”

Căn cứ theo quy định trên thì có thể thấy việc tổ chức hoạt động của đại biểu Hội đồng nhân dân khi có sự thay đổi về địa giới hành chính hoặc dân cư được quy định rõ ràng, đảm bảo tính liên tục và ổn định của bộ máy chính quyền. Cụ thể, khi có sự điều chỉnh địa giới hành chính hoặc di chuyển tập thể dân cư:

- Các đại biểu đang cư trú hoặc công tác tại khu vực bị điều chỉnh hoặc di chuyển sẽ tự động chuyển sang làm đại biểu Hội đồng nhân dân của đơn vị hành chính tiếp nhận. Họ sẽ tiếp tục hoạt động và thực hiện nhiệm vụ của mình cho đến hết nhiệm kỳ. Điều này đảm bảo quyền lợi và trách nhiệm của đại biểu không bị gián đoạn, đồng thời duy trì sự đại diện của người dân tại đơn vị hành chính mới;

- Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân tại đơn vị hành chính tiếp nhận (cả trong trường hợp điều chỉnh địa giới lẫn di chuyển dân cư) sẽ tiếp tục hoạt động bình thường cho đến khi hết nhiệm kỳ. Quy định này cho thấy sự linh hoạt của pháp luật, giúp bộ máy chính quyền không bị xáo trộn và có thể tiếp tục thực hiện các chức năng, nhiệm vụ quản lý, điều hành một cách hiệu quả.

Tóm lại, các quy định pháp luật trên cho thấy việc thiết lập một cơ chế chuyển tiếp hợp lý và khoa học, đảm bảo rằng việc thay đổi về địa giới hành chính hoặc dân cư không làm ảnh hưởng đến hoạt động của Hội đồng nhân dân và các cơ quan chính quyền liên quan. Quy định này không chỉ có ý nghĩa pháp lý mà còn mang tính thực tiễn cao, góp phần duy trì sự ổn định và hiệu quả của hệ thống chính trị - hành chính địa phương.

Trân trọng./.