File ghi âm, video ghi hình có phải di chúc hợp pháp không?

Luật sư cho tôi hỏi: Ông nội tôi trước khi mất có để lại một đoạn ghi âm trong điện thoại, trong đó ông nói rõ muốn để lại toàn bộ nhà đất cho cha tôi và không có văn bản nào khác. Trường hợp này, đoạn ghi âm đó có được xem là di chúc hợp pháp không?

MỤC LỤC

1. Di chúc là gì? Hình thức của di chúc được quy định như thế nào?

2. File ghi âm, ghi hình có phải là di chúc hợp pháp không?

3. Di chúc không có hiệu lực khi nào?

Trả lời:

1. Di chúc là gì? Hình thức của di chúc được quy định như thế nào?

Căn cứ theo Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015 thì di chúc được quy định như sau:

“Điều 624. Di chúc

Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.”

Và hình thức của di chúc được quy định theo Điều 627 Bộ luật Dân sự 2015:

“Điều 627. Hình thức của di chúc

Di chúc phải được lập thành văn bản; nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng.”

Cụ thể, Điều 628 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về hình thức di chúc bằng văn bản như sau:

“Điều 628. Di chúc bằng văn bản

Di chúc bằng văn bản bao gồm:

1. Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng.

2. Di chúc bằng văn bản có người làm chứng.

3. Di chúc bằng văn bản có công chứng.

4. Di chúc bằng văn bản có chứng thực.”

Điều 629 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về hình thức di chúc bằng miệng:

“Điều 629. Di chúc miệng

1. Trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng.

2. Sau 03 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ.”

Như vậy, di chúc là sự thể hiện ý chí cá nhân nhằm định đoạt tài sản sau khi chết. Về hình thức di chúc bắt buộc phải lập thành văn bản nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng.

2. File ghi âm, ghi hình có phải là di chúc hợp pháp không?

Căn cứ theo Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về di chúc hợp pháp như sau:

“Điều 630. Di chúc hợp pháp

1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.

3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.

5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.”

Và căn cứ hình thức tại Điều 627 Bộ luật Dân sự 2015 thì di chúc phải được lập thành văn bản nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản thì có thể di chúc miệng. Không có quy định nào công nhận hay nhắc đến hình thức lập di chúc qua việc ghi âm hay ghi hình. Do đó di chúc được xem là hợp pháp khi đáp ứng những điều kiện được quy định tại Điều 630 nêu trên và chú ý về hình thức để di chúc được coi là hợp pháp.

Như vậy, hiện nay thì pháp luật không công nhận hình thức di chúc bằng dữ liệu điện tử là file ghi âm, video ghi hình. Do đó, file ghi âm, video ghi hình không phải di chúc hợp pháp.

3. Di chúc không có hiệu lực khi nào?

Căn cứ theo Điều 643 Bộ luật Dân sự 2015 quy định hiệu lực của di chúc:

“Điều 643. Hiệu lực của di chúc

1. Di chúc có hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế.

2. Di chúc không có hiệu lực toàn bộ hoặc một phần trong trường hợp sau đây:

a) Người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc;

b) Cơ quan, tổ chức được chỉ định là người thừa kế không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

Trường hợp có nhiều người thừa kế theo di chúc mà có người chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc, một trong nhiều cơ quan, tổ chức được chỉ định hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế thì chỉ phần di chúc có liên quan đến cá nhân, cơ quan, tổ chức này không có hiệu lực.

3. Di chúc không có hiệu lực, nếu di sản để lại cho người thừa kế không còn vào thời điểm mở thừa kế; nếu di sản để lại cho người thừa kế chỉ còn một phần thì phần di chúc về phần di sản còn lại vẫn có hiệu lực.

4. Khi di chúc có phần không hợp pháp mà không ảnh hưởng đến hiệu lực của các phần còn lại thì chỉ phần đó không có hiệu lực.

5. Khi một người để lại nhiều bản di chúc đối với một tài sản thì chỉ bản di chúc sau cùng có hiệu lực.”

Như vậy, di chúc chỉ có hiệu lực khi được lập đúng hình thức và nội dung pháp luật quy định và phát sinh hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế. Di chúc sẽ không có hiệu lực toàn bộ hoặc một phần nếu người thừa kế chết trước, tổ chức thừa kế không còn tồn tại hoặc di sản không còn vào thời điểm mở thừa kế.

Ngoài ra, nếu di chúc được lập không đúng hình thức luật định - chẳng hạn như chỉ dưới dạng file ghi âm, video ghi hình thì đây không được coi là di chúc hợp pháp và do đó không có hiệu lực pháp lý.

Trân trọng./.