Chính sách đầu tư, ưu tiên phát triển giáo dục mầm non được quy định như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Nhà nước đã quy định những chính sách cụ thể nào liên quan đến việc đầu tư và ưu tiên phát triển giáo dục mầm non trong hệ thống giáo dục quốc dân? Các chủ trương, chính sách của Nhà nước về việc khuyến khích, thu hút đầu tư từ tổ chức, cá nhân cho lĩnh vực giáo dục mầm non được thể hiện như thế nào trong các văn bản pháp lý hiện hành?
MỤC LỤC
1. Chính sách đầu tư phát triển mạng lưới trường, lớp giáo dục mầm non
4. Chính sách khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư phát triển giáo dục mầm non
Trả lời:
1. Chính sách đầu tư phát triển mạng lưới trường, lớp giáo dục mầm non
Căn cứ theo Điều 3 Nghị định số 105/2020/NĐ-CP ngày 08/9/2020 của Chính Phủ về chính sách phát triển giáo dục mầm non (“Nghị định số 105/2020/NĐ-CP”) quy định như sau:
“Điều 3. Chính sách đầu tư phát triển mạng lưới trường, lớp giáo dục mầm non
1. Tăng cường nguồn lực từ ngân sách trung ương và ngân sách địa phương đầu tư cơ sở vật chất theo các chương trình, dự án để thực hiện mục tiêu kiên cố hóa trường, lớp giáo dục mầm non, bảo đảm yêu cầu đến năm 2025 đạt 01 phòng/nhóm, lớp; đầu tư xây dựng mới, bổ sung các hạng mục công trình theo hướng đạt chuẩn về cơ sở vật chất đối với giáo dục mầm non.
2. Khuyến khích thu hút các nguồn lực của xã hội đầu tư phát triển cơ sở vật chất cho giáo dục mầm non dưới mọi hình thức theo quy định của pháp luật.
3. Bố trí dành quỹ đất xây dựng cơ sở giáo dục mầm non trong kế hoạch sử dụng đất đai của địa phương; củng cố, phát triển mạng lưới trường, lớp mầm non phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế; thực hiện phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em năm tuổi.”
Theo quy định trên cho thấy chính sách đầu tư phát triển mạng lưới trường, lớp giáo dục mầm non được xác định là một nhiệm vụ trọng tâm trong chiến lược phát triển giáo dục toàn diện, phù hợp với mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục từ những năm đầu đời của trẻ. Trước hết, Nhà nước chủ trương tăng cường nguồn lực từ ngân sách trung ương và địa phương để đầu tư cơ sở vật chất, đặc biệt tập trung vào kiên cố hóa trường lớp, xây mới, bổ sung các hạng mục theo hướng chuẩn hóa và hiện đại hóa, phấn đấu đến năm 2025 đạt mục tiêu mỗi nhóm, lớp có một phòng học riêng biệt, bảo đảm điều kiện tối thiểu cho hoạt động giáo dục mầm non hiệu quả.
Bên cạnh đó, chính sách cũng nhấn mạnh đến việc khuyến khích huy động các nguồn lực xã hội tham gia đầu tư phát triển giáo dục mầm non thông qua nhiều hình thức khác nhau, phù hợp với quy định pháp luật. Đây là một bước cụ thể hóa chủ trương xã hội hóa giáo dục, nhằm tạo điều kiện để các tổ chức, cá nhân chung tay xây dựng hệ thống giáo dục mầm non đa dạng, linh hoạt và phù hợp với nhu cầu thực tế.
Đặc biệt, việc bố trí quỹ đất để xây dựng cơ sở giáo dục mầm non được lồng ghép trong kế hoạch sử dụng đất của địa phương, bảo đảm yếu tố pháp lý và tính khả thi trong quy hoạch phát triển mạng lưới trường, lớp. Việc phát triển mạng lưới này cũng được định hướng gắn liền với điều kiện kinh tế – xã hội đặc thù của từng địa phương, đảm bảo sự hài hòa giữa chuẩn hóa – hiện đại hóa – xã hội hóa và hội nhập quốc tế. Đồng thời, nội dung này cũng góp phần thực hiện hiệu quả mục tiêu phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 05 tuổi, tạo nền tảng công bằng và vững chắc cho sự phát triển lâu dài của hệ thống giáo dục quốc dân.
2. Chính sách ưu tiên phát triển giáo dục mầm non ở xã có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, xã thuộc vùng khó khăn
Căn cứ theo Điều 4 Nghị định số 105/2020/NĐ-CP quy định như sau:
“Điều 4. Chính sách ưu tiên phát triển giáo dục mầm non ở xã có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, xã thuộc vùng khó khăn
1. Ưu tiên đầu tư kinh phí của Trung ương và địa phương từ các chương trình, dự án để xây dựng cơ sở giáo dục mầm non công lập ở các xã có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của Thủ tướng Chính phủ, bảo đảm yêu cầu đến năm 2025 đạt 01 phòng/nhóm, lớp và đáp ứng yêu cầu kiên cố hóa trường lớp học.
2. Cơ sở giáo dục mầm non công lập ở xã có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển, hải đảo, xã thuộc vùng khó khăn theo quy định của Thủ tướng Chính phủ được ngân sách nhà nước hỗ trợ tổ chức nấu ăn cho trẻ em theo quy định tại khoản 3 Điều này.
3. Hỗ trợ kinh phí tổ chức nấu ăn cho trẻ em
a) Kinh phí hỗ trợ tổ chức nấu ăn cho trẻ em mầm non được tính trên số lượng trẻ em được ăn bán trú, tối thiểu bằng 2.400.000 đồng/01 tháng/45 trẻ em, số dư từ 20 trẻ em trở lên được tính thêm một lần mức hỗ trợ. Mỗi cơ sở giáo dục mầm non được hưởng không quá 05 lần mức hỗ trợ nêu trên/01 tháng và không quá 9 tháng/01 năm học.
b) Phương thức thực hiện
Hằng năm, cùng với thời điểm dự toán ngân sách nhà nước, căn cứ vào số trẻ em hiện có, cơ sở giáo dục mầm non công lập theo quy định tại khoản 2 Điều này lập dự toán theo quy định gửi về phòng giáo dục và đào tạo tổng hợp, gửi cơ quan tài chính cùng cấp thẩm định, trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt kinh phí theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước.”
Theo đó, chính sách ưu tiên phát triển giáo dục mầm non ở các xã có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn và xã thuộc vùng khó khăn là một trong những giải pháp trọng điểm nhằm thực hiện công bằng trong tiếp cận giáo dục và bảo đảm quyền lợi học tập của trẻ em ở vùng thiệt thòi. Nhà nước thể hiện rõ cam kết ưu tiên phân bổ nguồn lực từ ngân sách trung ương và địa phương để đầu tư xây dựng cơ sở giáo dục mầm non công lập tại các địa bàn khó khăn, hướng đến mục tiêu đến năm 2025 mỗi nhóm/lớp có ít nhất một phòng học riêng và đạt yêu cầu kiên cố hóa trường lớp học.
Đặc biệt, tại các xã khó khăn, xã vùng bãi ngang ven biển, hải đảo, cơ sở giáo dục mầm non công lập còn được ngân sách nhà nước hỗ trợ kinh phí tổ chức nấu ăn bán trú cho trẻ, nhằm bảo đảm điều kiện chăm sóc và dinh dưỡng thiết yếu. Mức hỗ trợ được quy định tối thiểu là 2.400.000 đồng mỗi tháng cho mỗi 45 trẻ em bán trú, và được nhân lên theo số lượng thực tế nhưng không vượt quá 5 lần mức hỗ trợ/tháng và tối đa 9 tháng/năm học. Điều này thể hiện rõ chính sách ưu tiên thực chất, có tính lượng hóa và đảm bảo khả năng thực thi, từ đó tạo điều kiện để trẻ em vùng khó khăn được học tập trong môi trường an toàn, đầy đủ và bình đẳng.
Việc lập dự toán kinh phí hỗ trợ nấu ăn cũng được quy định rõ ràng theo quy trình tài chính nhà nước. Hằng năm, các cơ sở giáo dục mầm non công lập ở vùng khó khăn sẽ lập dự toán dựa trên số lượng trẻ hiện có, gửi về phòng giáo dục và đào tạo, sau đó phối hợp với cơ quan tài chính thẩm định và trình cấp có thẩm quyền phê duyệt. Quy trình này bảo đảm tính minh bạch, có kiểm soát, đồng thời giúp sử dụng hiệu quả nguồn ngân sách trong việc thực hiện chính sách hỗ trợ.
3. Chính sách đối với cơ sở giáo dục mầm non độc lập dân lập, tư thục ở địa bàn có khu công nghiệp, nơi có nhiều lao động
Căn cứ theo Điều 5 Nghị định số 105/2020/NĐ-CP quy định như sau:
“Điều 5. Chính sách đối với cơ sở giáo dục mầm non độc lập dân lập, tư thục ở địa bàn có khu công nghiệp, nơi có nhiều lao động
1. Đối tượng hưởng chính sách
Cơ sở giáo dục mầm non độc lập ở địa bàn có khu công nghiệp thuộc loại hình dân lập, tư thục đã được cấp có thẩm quyền cấp phép thành lập theo đúng quy định có từ 30% trẻ em là con công nhân, người lao động làm việc tại khu công nghiệp.
2. Nội dung chính sách
Đối tượng quy định tại khoản 1 Điều này được hỗ trợ trang bị cơ sở vật chất 01 lần, bao gồm: trang bị đồ dùng, đồ chơi, thiết bị dạy học theo danh mục quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo và hỗ trợ kinh phí sửa chữa cơ sở vật chất để phục vụ trực tiếp cho việc chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ em. Mức hỗ trợ tối thiểu là 20 (hai mươi) triệu đồng/cơ sở giáo dục mầm non độc lập.
3. Phương thức thực hiện
Căn cứ quy định tại khoản 2 Điều này, căn cứ khả năng ngân sách địa phương và số lượng cơ sở giáo dục mầm non độc lập trên địa bàn thuộc diện được hỗ trợ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xây dựng kế hoạch, phương án hỗ trợ, phương án kiểm tra việc hỗ trợ và sử dụng kinh phí cho các cơ sở giáo dục mầm non độc lập trình Hội đồng nhân dân cấp tỉnh phê duyệt để tổ chức thực hiện, bảo đảm việc hỗ trợ cho các cơ sở giáo dục mầm non độc lập hoàn thành trước ngày 30 tháng 6 hằng năm.”
Theo đó, chính sách đối với cơ sở giáo dục mầm non độc lập dân lập, tư thục tại địa bàn có khu công nghiệp, nơi có nhiều lao động là một trong những giải pháp quan trọng nhằm hỗ trợ các cơ sở ngoài công lập trong việc thực hiện tốt nhiệm vụ chăm sóc, giáo dục trẻ em – đặc biệt là trẻ em là con của công nhân, người lao động làm việc tại các khu công nghiệp. Chính sách này thể hiện rõ quan điểm khuyến khích xã hội hóa giáo dục, đồng thời giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa phát triển kinh tế và an sinh xã hội.
Cụ thể, đối tượng được thụ hưởng là các cơ sở giáo dục mầm non độc lập dân lập, tư thục hợp pháp, hoạt động trên địa bàn có khu công nghiệp, có ít nhất 30% trẻ là con công nhân, người lao động tại khu công nghiệp. Các cơ sở đủ điều kiện này sẽ được hỗ trợ một lần về cơ sở vật chất với mức tối thiểu là 20 triệu đồng/cơ sở, bao gồm trang bị đồ dùng, đồ chơi, thiết bị dạy học theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo và kinh phí sửa chữa cơ sở vật chất phục vụ trực tiếp cho công tác chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ em.
Phương thức triển khai chính sách được tổ chức theo hướng chủ động và linh hoạt của chính quyền địa phương. Trên cơ sở căn cứ vào năng lực ngân sách và số lượng cơ sở thuộc diện hỗ trợ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xây dựng kế hoạch, phương án hỗ trợ, đồng thời trình Hội đồng nhân dân cùng cấp phê duyệt để tổ chức thực hiện bảo đảm đúng quy định. Việc hoàn thành hỗ trợ phải được thực hiện trước ngày 30/6 hằng năm, giúp kịp thời tăng cường điều kiện cho năm học mới.
Chính sách này không chỉ hỗ trợ vật chất mà còn tạo động lực cho các cơ sở giáo dục tư nhân phục vụ nhóm đối tượng yếu thế, đồng thời góp phần giải quyết nhu cầu gửi trẻ bức thiết của công nhân tại các khu công nghiệp – nơi thường thiếu hụt trường lớp mầm non. Điều này vừa thể hiện vai trò điều tiết của Nhà nước trong xã hội hóa giáo dục, vừa góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non trong bối cảnh phát triển kinh tế – xã hội toàn diện và bền vững.
4. Chính sách khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư phát triển giáo dục mầm non
Căn cứ theo Điều 6 Nghị định số 105/2020/NĐ-CP quy định như sau:
“Điều 6. Chính sách khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư phát triển giáo dục mầm non
1. Nhà đầu tư thực hiện hoạt động đầu tư trong lĩnh vực giáo dục mầm non được hưởng các chính sách ưu đãi về đất đai, thuế, tín dụng và các chính sách khuyến khích xã hội hóa theo quy định của pháp luật.
2. Nhà đầu tư thực hiện hoạt động đầu tư trong lĩnh vực giáo dục mầm non được hưởng các chính sách đầu tư xây dựng cơ sở giáo dục mầm non theo hình thức đối tác công tư theo quy định của pháp luật về đầu tư.
3. Cơ sở giáo dục mầm non công lập được thực hiện một số dịch vụ sự nghiệp công không sử dụng ngân sách nhà nước bao gồm: dịch vụ bán trú, dịch vụ giáo dục mầm non ngoài giờ, dịch vụ đưa đón trẻ.
Ủy ban nhân dân cấp tỉnh căn cứ điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương, xây dựng danh mục dịch vụ, định mức kinh tế - kỹ thuật, quy định khung giá và mức giá dịch vụ cụ thể trình Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định, làm cơ sở triển khai thực hiện.”
Qua quy định trên, chúng ta có thể thấy chính sách khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư phát triển giáo dục mầm non được xác định là một nội dung then chốt trong quá trình thực hiện xã hội hóa giáo dục, góp phần tăng cường nguồn lực ngoài ngân sách nhà nước để mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng giáo dục mầm non. Cụ thể, các nhà đầu tư khi tham gia vào lĩnh vực giáo dục mầm non sẽ được hưởng các ưu đãi về đất đai, thuế, tín dụng và các chính sách khuyến khích xã hội hóa khác theo quy định của pháp luật, tạo điều kiện thuận lợi để thu hút nguồn lực từ khu vực tư nhân.
Đồng thời, nhà đầu tư còn được tham gia đầu tư cơ sở giáo dục mầm non theo hình thức đối tác công tư, phù hợp với xu hướng hợp tác công - tư trong phát triển dịch vụ công, góp phần chia sẻ gánh nặng tài chính với Nhà nước và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư vào lĩnh vực thiết yếu này. Bên cạnh đó, các cơ sở giáo dục mầm non công lập cũng được trao quyền triển khai một số dịch vụ sự nghiệp công không sử dụng ngân sách nhà nước như: Dịch vụ bán trú, giáo dục ngoài giờ, đưa đón trẻ, từ đó nâng cao tính tự chủ, tăng nguồn thu hợp pháp, và cải thiện điều kiện nuôi dạy trẻ.
Việc tổ chức thực hiện các dịch vụ này sẽ do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xây dựng danh mục, định mức kinh tế - kỹ thuật, khung giá và mức giá dịch vụ, sau đó trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định để đảm bảo tính minh bạch, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của từng địa phương. Cách tiếp cận này vừa bảo đảm tính pháp lý, khoa học trong quản lý nhà nước về giáo dục, vừa tạo ra khuôn khổ thực tiễn giúp triển khai hiệu quả chủ trương xã hội hóa giáo dục mầm non.
Tóm lại, quy định không chỉ thể hiện sự nhất quán trong chính sách ưu đãi, khuyến khích đầu tư mà còn mở ra nhiều cơ chế linh hoạt, rõ ràng nhằm thu hút sự tham gia tích cực của các tổ chức, cá nhân vào sự nghiệp phát triển giáo dục mầm non hiện đang là một lĩnh vực mang tính nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Trân trọng./.
