Phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của Nghị định về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo được quy định như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Tôi là một cá nhân thường xuyên tham gia các hoạt động thiện nguyện đặc biệt trong các đợt kêu gọi hỗ trợ đồng bào vùng thiên tai và bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo. Gần đây tôi có kế hoạch phối hợp cùng một số doanh nghiệp và tổ chức xã hội để vận động quyên góp tiếp nhận và phân phối hàng hóa tiền mặt cho người dân bị ảnh hưởng bởi lũ lụt. Khi tìm hiểu tôi được biết các hoạt động này chịu sự điều chỉnh của Nghị định về vận động tiếp nhận phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện. Tuy nhiên tôi chưa rõ Nghị định này cụ thể điều chỉnh những vấn đề nào có áp dụng đối với cá nhân như tôi hay không và những tổ chức cơ quan nào được phép vận động tiếp nhận nguồn đóng góp tự nguyện. Nhờ luật sư giải thích giúp tôi phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của Nghị định này được quy định như thế nào?
MỤC LỤC
Trả lời:
1. Phạm vi điều chỉnh của Nghị định về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo được quy định như thế nào?
Phạm vi điều chỉnh của Nghị định về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo được quy định tại Điều 1 Nghị định số 93/2021/NĐ-CP ngày 27/10/2021 có nội dung như sau:
“Điều 1. Phạm vi điều chỉnh
1. Nghị định này quy định về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện của các tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo.
2. Các khoản hỗ trợ từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới, từ ngân sách của địa phương này ủng hộ cho địa phương khác để khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố không thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định này. Việc tiếp nhận, phân phối và sử dụng các khoản kinh phí hỗ trợ từ ngân sách nhà nước thực hiện theo quy định hiện hành của pháp luật về ngân sách nhà nước.”
Phạm vi điều chỉnh của Nghị định số 93/2021/NĐ-CP xác định rõ giới hạn về nội dung và đối tượng điều chỉnh, qua đó làm nền tảng pháp lý cho việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện trong những tình huống đặc biệt như thiên tai, dịch bệnh hay sự cố xã hội. Việc quy định cụ thể các hoạt động “vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng” cho thấy tính toàn diện trong quản lý, từ khâu huy động nguồn lực đến giai đoạn triển khai hỗ trợ thực tế. Đây là cách tiếp cận thể hiện sự nhất quán giữa mục tiêu nhân đạo và yêu cầu minh bạch, bảo đảm mọi nguồn đóng góp đều được sử dụng đúng mục đích, công khai và có thể kiểm soát.
Đáng chú ý, Nghị định cũng loại trừ các khoản hỗ trợ có nguồn gốc từ ngân sách nhà nước ra khỏi phạm vi điều chỉnh. Sự phân định này thể hiện rõ nguyên tắc quản lý tài chính công – tư trong hoạt động cứu trợ, giúp tránh chồng chéo, đồng thời khẳng định Nghị định chỉ điều chỉnh các hoạt động mang tính tự nguyện, xã hội hóa. Như vậy, quy định này không chỉ bảo đảm trật tự pháp lý mà còn góp phần phát huy tính chủ động, tương trợ trong cộng đồng, giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước khi xảy ra biến cố.
Phạm vi điều chỉnh của Nghị định số 93/2021/NĐ-CP mang ý nghĩa quan trọng trong việc định hình khung pháp lý cho hoạt động thiện nguyện quốc gia. Khi giới hạn phạm vi ở các nguồn đóng góp tự nguyện, Nhà nước vừa bảo đảm tính minh bạch, vừa tạo hành lang pháp lý an toàn cho các hoạt động hỗ trợ nhân đạo, từ đó thúc đẩy tinh thần đoàn kết, chia sẻ và nhân ái trong xã hội.
2. Đối tượng áp dụng của Nghị định về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo được quy định như thế nào?
Đối tượng áp dụng của Nghị định về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo được quy định tại Điều 2 Nghị định số 93/2021/NĐ-CP ngày 27/10/2021 như sau:
“Điều 2. Đối tượng áp dụng
1. Các tổ chức, cá nhân vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện:
a) Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam kêu gọi, vận động; Ban Vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện (là tổ chức do Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp thành lập - sau đây gọi là Ban Vận động) tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố;
b) Hội Chữ thập đỏ Việt Nam vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố;
c) Các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Ủy ban nhân dân cấp huyện vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố. Ủy ban nhân dân cấp xã tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện khi được Ủy ban nhân dân cấp huyện ủy quyền theo quy định của pháp luật;
d) Ban chỉ đạo quốc gia về phòng, chống thiên tai vận động, tiếp nhận đóng góp tự nguyện từ quốc tế trong các tình huống khẩn cấp về thiên tai;
đ) Các cơ quan thông tin đại chúng, cơ sở y tế vận động, tiếp nhận và hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo;
e) Các quỹ từ thiện quy định tại Nghị định số 93/2019/NĐ-CP ngày 25 tháng 11 năm 2019 của Chính phủ về tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện (sau đây gọi là quỹ từ thiện) vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố, hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo;
g) Các doanh nghiệp, hợp tác xã và tổ chức khác có tư cách pháp nhân tham gia vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo;
h) Cá nhân có đủ năng lực hành vi dân sự tham gia vận động, tiếp nhận, phân phối nguồn đóng góp tự nguyện khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo.
2. Các tổ chức, cá nhân đóng góp tự nguyện để hỗ trợ khắc phục khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; hỗ trợ bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo.
3. Các tổ chức, cá nhân gặp khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, sự cố; bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện.
4. Các tổ chức, cá nhân liên quan đến vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện.”
Quy định về đối tượng áp dụng của Nghị định số 93/2021/NĐ-CP thể hiện cách tiếp cận toàn diện, bao quát nhiều chủ thể tham gia vào quá trình vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng nguồn đóng góp tự nguyện. Sự đa dạng này bao gồm cả cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội, doanh nghiệp, quỹ từ thiện và cá nhân, phản ánh tinh thần huy động toàn dân trong công tác nhân đạo. Mỗi nhóm chủ thể được giao vai trò và phạm vi hoạt động tương ứng, giúp bảo đảm trật tự trong quá trình triển khai, tránh tình trạng tùy tiện hoặc lợi dụng danh nghĩa thiện nguyện để trục lợi.
Đặc biệt, việc phân định rõ chức năng giữa các cấp chính quyền và các tổ chức xã hội như Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội Chữ thập đỏ hay các cơ quan truyền thông, cơ sở y tế cho thấy sự phối hợp đa tầng, đa ngành trong hệ thống cứu trợ xã hội. Bên cạnh đó, Nghị định còn ghi nhận vai trò của các cá nhân có năng lực hành vi dân sự, qua đó mở rộng qufyền tham gia vào hoạt động thiện nguyện, khuyến khích tinh thần trách nhiệm công dân. Việc bao gồm cả người thụ hưởng trong phạm vi đối tượng áp dụng cũng thể hiện tính nhân văn sâu sắc, đề cao quyền được tiếp cận và sử dụng hợp pháp nguồn hỗ trợ.
Đối tượng áp dụng được quy định tại Nghị định số 93/2021/NĐ-CP là minh chứng cho quan điểm quản lý mang tính xã hội hóa trong lĩnh vực thiện nguyện. Khi mọi tầng lớp, tổ chức và cá nhân đều được xác lập vị trí pháp lý rõ ràng, hoạt động đóng góp và hỗ trợ trở nên minh bạch, trật tự và hiệu quả hơn. Qua đó, Nghị định không chỉ điều chỉnh hành vi mà còn nuôi dưỡng tinh thần tương thân tương ái, củng cố niềm tin của xã hội vào giá trị nhân đạo và vai trò quản lý của Nhà nước.
Trân trọng./.
