Công chức hải quan là ai? Chế độ trách nhiệm đối với cán bộ, công chức, viên chức công tác trong ngành Hải quan được quy định như thế nào? Chế độ trách nhiệm đối với công chức thừa hành làm công tác bảo đảm, phục vụ và người làm việc theo chế độ hợp đồng lao động các đơn vị thuộc Tổng cục Hải quan được thực hiện ra sao?
Luật sư cho tôi hỏi: Gần đây tôi có làm thủ tục hải quan thì thấy thì thấy một nhân viên ngành Hải quan thường xuyên đi muộn về sớm, gây ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết công việc của chúng tôi nên tôi thắc mắc, có trách nhiệm đối với anh công chức trên để ngăn ngừa nguy cơ lặp lại hành vi thiếu chuẩn mực đó hay không. Vì vậy, tôi muốn hỏi Luật sư, chế độ trách nhiệm đối với cán bộ, công chức, viên chức công tác trong ngành Hải quan được quy định như thế nào? Ngoài ra, tôi cũng muốn biết trong trường hợp một công chức thừa hành làm công tác bảo đảm, phục vụ và người làm việc theo chế độ hợp đồng lao động các đơn vị thuộc Tổng cục Hải quan thì chế độ trách nhiệm được thực hiện ra sao? Kính mong Luật sư giải đáp thắc mắc giúp tôi.
MỤC LỤC
Trả lời:
1. Công chức hải quan là ai?
Định nghĩa công chức hải quan được đề cập tại khoản 1 Điều 15 Luật Hải quan 2014 như sau:
“Điều 15. Công chức hải quan
1. Công chức hải quan là người có đủ điều kiện được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan hải quan; được đào tạo, bồi dưỡng và quản lý, sử dụng theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức.
…”
Theo đó, điều luật nhấn mạnh đội ngũ công chức hải quan phải là những cá nhân có đủ điều kiện được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan hải quan. Đồng thời, còn phải được đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn phù hợp để thực hiện nhiệm vụ và được quản lý, sử dụng tuân thủ theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức.
Như vậy, có thể thấy rằng, điều luật đang đặt trọng tâm vào việc xây dựng lực lượng hải quan chuyên nghiệp, có phẩm chất đạo đức và năng lực chuyên môn để đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh và chống buôn lậu. Đồng thời, đặt ra tiêu chí rõ ràng, minh bạch để tuyển dụng công chức hải quan có đủ trách nhiệm và kỷ luật trong hoạt động công vụ.
2. Chế độ trách nhiệm đối với cán bộ, công chức, viên chức công tác trong ngành Hải quan được quy định như thế nào?
Chế độ trách nhiệm đối với cán bộ, công chức, viên chức công tác trong ngành Hải quan được quy định tại Điều 1, 2, 3 Quyết định số 3900/2004/QĐ-BTC ngày 24/11/2004về việc ban hành quy định về chế độ trách nhiệm đối với cán bộ, công chức, viên chức Tổng cục Hải quan như sau:
“Điều 1- Chế độ trách nhiệm quy định tại quyết định này áp dụng cho cán bộ, công chức, viên chức công tác trong ngành Hải quan (sau đây gọi chung là công chức Hải quan), gồm những người trong biên chế và những người được tuyển dụng theo chế độ hợp đồng.
Điều 2- Công chức Hải quan là một bộ phận đội ngũ cán bộ, công chức ngành Tài chính, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ có trách nhiệm:
1- Chấp hành nghiêm chỉnh chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn của mình theo quy định của pháp luật; phải coi trọng lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; lấy việc hoàn thành nhiệm vụ chính trị được giao, chống mọi biểu hiện gây phiền hà, sách nhiễu tiêu cực, tham nhũng trong nội bộ và phát huy truyền thống, giữ gìn danh dự, uy tín của mình, của đơn vị và của ngành Hải quan làm mục tiêu phấn đấu.
2- Không ngừng học tập, tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, chuyên môn nghiệp vụ, kỷ luật kỷ cương để đạt tiêu chuẩn nghiệp vụ của ngạch công chức Hải quan, tiêu chuẩn chức danh đang đảm nhiệm.
Điều 3- Công chức Hải quan thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của mình thì được khen thưởng xứng đáng; nếu vi phạm sẽ bị xử lý kỷ luật theo quy định của pháp luật đối với công chức.”
* Lưu ý: Tổng cục Hải quan được tổ chức lại thành Cục Hải quan (căn cứ Mục 1 Phần III Báo cáo số 219/BC-BNV ngày 11/01/2025 về việc bổ sung, hoàn thiện phương án sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của Chính phủ và khoản 25 Điều 3 Nghị định số 29/2025/NĐ-CP ngày 24/02/2025 của Chính phủ về việc quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Tài chính được sửa đổi bởi khoản 5 Điều 1 Nghị định số 166/2025/NĐ-CP ngày 30/6/2025 về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 29/2025/NĐ-CP ngày 24/02/2025 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Tài chính).
Các điều luật trên quy định rõ chế độ trách nhiệm đối với công chức Hải quan, nhấn mạnh nghĩa vụ tuân thủ pháp luật, thực hiện đúng chức trách, bảo vệ lợi ích của Nhà nước và quyền lợi hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Công chức Hải quan phải luôn giữ gìn phẩm chất đạo đức, chống tiêu cực, tham nhũng, đồng thời không ngừng rèn luyện chuyên môn, kỷ luật và tác phong công vụ. Quy định cũng khẳng định cơ chế thưởng – phạt minh bạch: hoàn thành tốt nhiệm vụ sẽ được khen thưởng, ngược lại vi phạm bị xử lý kỷ luật theo pháp luật. Qua đó, nhằm xây dựng đội ngũ công chức Hải quan có năng lực, trách nhiệm, liêm chính, đảm bảo hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực hải quan và giữ uy tín cho ngành.
Về ý nghĩa pháp lý, việc quy định cụ thể như vậy góp phần tăng tính minh bạch, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng để đánh giá, khen thưởng hoặc xử lý cán bộ; phòng ngừa tiêu cực trong thực thi công vụ; nâng cao kỷ luật, kỷ cương và chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp. Đây cũng là nền tảng để xây dựng lực lượng hải quan chuyên nghiệp, hiện đại, đáp ứng yêu cầu quản lý xuất nhập khẩu và phòng chống buôn lậu trong bối cảnh hội nhập quốc tế.
3. Chế độ trách nhiệm đối với công chức thừa hành làm công tác bảo đảm, phục vụ và người làm việc theo chế độ hợp đồng lao động các đơn vị thuộc Tổng cục Hải quan được thực hiện ra sao?
Chế độ trách nhiệm đối với công chức thừa hành làm công tác bảo đảm, phục vụ và người làm việc theo chế độ hợp đồng lao động các đơn vị thuộc Tổng cục Hải quan được quy định tại Điều 15 Quyết định số 3900/2004/QĐ-BTC ngày 24/11/2004về việc ban hành quy định về chế độ trách nhiệm đối với cán bộ, công chức, viên chức Tổng cục Hải quan như sau:
“Điều 15- Công chức làm công tác bảo đảm, phục vụ bao gồm văn thư, đánh máy, in ấn, photo tài liệu, lưu trữ hồ sơ, cấp phát ấn chỉ, thông tin, vận hành tàu thuyền, lái xe, bảo vệ, tạp vụ… ở các đơn vị thuộc Tổng cục phải:
1- Chấp hành nghiêm chỉnh nội quy, quy chế của cơ quan, đơn vị.
2- Chịu trách nhiệm trước người lãnh đạo quản lý trực tiếp về việc thực hiện từng loại công việc được giao theo đúng quy định của Nhà nước, của ngành Hải quan về từng lĩnh vực chuyên môn, ngành nghề mình làm; quản lý chặt chẽ, sử dụng đúng mục đích các phương tiện, thiết bị kỹ thuật được giao và phục vụ đối tượng theo quy định; chịu sự kiểm tra, giám sát của người lãnh đạo quản lý trực tiếp về việc thực hiện chức trách nhiệm vụ được giao.
3- Đối với người làm việc theo chế độ hợp đồng lao động thì phải thực hiện nghiêm túc các điều khoản đã ký kết trong hợp đồng lao động giữa cá nhân với Thủ trưởng đơn vị.”
Điều luật trên quy định trách nhiệm của công chức làm công tác bảo đảm, phục vụ trong ngành Hải quan, bao gồm các nhiệm vụ hỗ trợ như văn thư, in ấn, lưu trữ hồ sơ, vận hành phương tiện, bảo vệ, tạp vụ và các nhiệm vụ hậu cần khác. Những công chức này phải tuân thủ nghiêm nội quy, quy chế của đơn vị, đảm bảo thực hiện đúng nhiệm vụ được giao theo quy định của pháp luật và quy định ngành. Đồng thời, chịu trách nhiệm trực tiếp trước lãnh đạo quản lý về kết quả thực hiện công việc, đồng thời phải quản lý, sử dụng đúng, an toàn và hiệu quả phương tiện, thiết bị được giao. Điều luật cũng nhấn mạnh nghĩa vụ phục vụ đúng đối tượng, đúng chức năng và yêu cầu công vụ, đảm bảo tính kỷ cương và nề nếp hành chính.
Ngoài ra, đối với người lao động theo hợp đồng, việc thực hiện đầy đủ các điều khoản trong hợp đồng lao động là bắt buộc.
Như vậy, quy định này nhằm đảm bảo sự chuyên nghiệp, liêm chính và hiệu quả trong hoạt động hỗ trợ, góp phần bảo đảm hoạt động thông suốt, minh bạch và kỷ luật của toàn hệ thống hải quan. Qua đó, điều luật tạo cơ sở pháp lý rõ ràng để kiểm tra, đánh giá và xử lý trách nhiệm nếu có vi phạm, nâng cao chất lượng đội ngũ phục vụ trong ngành.
Trân trọng./.
