Điều lệ là gì? Nội dung cơ bản của điều lệ quỹ xã hội, quỹ từ thiện được quy định như thế nào?
Luật sư cho tôi hỏi: Tôi dự định thành lập một quỹ từ thiện chuyên hỗ trợ trẻ em mồ côi, cơ nhỡ. Khi hoàn thiện hồ sơ xin giấy phép, tôi còn băn khoăn không rõ pháp luật yêu cầu những nội dung nào bắt buộc phải đưa vào điều lệ quỹ để hồ sơ được chấp thuận. Mong nhận được sự phản hồi từ Luật sư, xin cảm ơn.
MỤC LỤC
1. Quỹ xã hội là gì? Quỹ từ thiện là gì?
2. Mục đích tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện được quy định như thế nào?
3. Điều lệ là gì? Nội dung cơ bản của điều lệ quỹ xã hội, quỹ từ thiện được quy định như thế nào?
3.2. Nội dung cơ bản của điều lệ quỹ xã hội, quỹ từ thiện được quy định như thế nào?
Trả lời:
1. Quỹ xã hội là gì? Quỹ từ thiện là gì?
Căn cứ theo khoản 2, 3 Điều 4 Nghị định số 93/2019/NĐ-CP ngày 25/11/2019 của Chính phủ về việc tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện (“Nghị định số 93/2019/NĐ-CP”) được sửa đổi bởi điểm a khoản 2 Điều 1 Nghị định số 136/2024/NĐ-CP ngày 23/10/2024 của Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 93/2019/NĐ quy định về định nghĩa của “quỹ xã hội” và “quỹ từ thiện” như sau:
“Điều 4. Giải thích từ ngữ
Trong Nghị định này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
…
2. Quỹ xã hội: Là quỹ được tổ chức, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận nhằm mục đích hỗ trợ và khuyến khích phát triển văn hóa, giáo dục, y tế, thể dục, thể thao, khoa học, công nghệ, nông nghiệp, nông thôn, bảo vệ tài nguyên và môi trường, cộng đồng.
3. Quỹ từ thiện: Là quỹ được tổ chức, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận nhằm mục đích từ thiện, nhân đạo; hỗ trợ khắc phục sự cố do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh, tai nạn và các đối tượng khác thuộc diện khó khăn, yếu thế cần sự trợ giúp của xã hội.”
Từ các quy định trên, có thể thấy quỹ xã hội và quỹ từ thiện đều là những tổ chức phi lợi nhuận được thành lập nhằm phục vụ lợi ích chung của cộng đồng, song mục tiêu hoạt động và phạm vi hỗ trợ có sự khác biệt rõ rệt. Cụ thể, quỹ xã hội hướng đến việc hỗ trợ, thúc đẩy sự phát triển bền vững trên nhiều lĩnh vực như văn hóa, giáo dục, y tế, thể dục, thể thao, khoa học, công nghệ, nông nghiệp, nông thôn, bảo vệ tài nguyên và môi trường và các hoạt động vì cộng đồng nói chung. Trong khi đó, quỹ từ thiện tập trung vào mục tiêu nhân đạo, cứu trợ và giúp đỡ trực tiếp các cá nhân, nhóm người hoặc cộng đồng gặp khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh, tai nạn hay thuộc diện yếu thế trong xã hội.
Theo đó, xét về bản chất pháp lý, cả hai loại quỹ này đều là tổ chức xã hội hoạt động không vì lợi nhuận, thể hiện chính sách của Nhà nước trong việc khuyến khích sự tham gia của nhân dân và tổ chức xã hội vào công tác an sinh, phát triển xã hội và nhân đạo.
Việc phân định rạch ròi giữa “quỹ xã hội” và “quỹ từ thiện” giúp đảm bảo tính minh bạch, đúng mục tiêu hoạt động và hiệu quả quản lý nhà nước đối với các nguồn lực xã hội hóa, đồng thời góp phần phát huy truyền thống tương thân tương ái, chung tay xây dựng cộng đồng văn minh, nhân ái và phát triển bền vững.
2. Mục đích tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện được quy định như thế nào?
Mục đích tổ chức, hoạt động của quỹ được quy định tại Điều 3 Nghị định số 93/2019/NĐ-CP được sửa đổi bởi khoản 1 Điều 1 Nghị định số 136/2024/NĐ-CP ngày 23/10/2024 của Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 93/2019/NĐ cụ thể như sau:
“Điều 3. Mục đích tổ chức, hoạt động của quỹ
Quỹ được tổ chức, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận nhằm mục đích hỗ trợ, khuyến khích phát triển văn hóa, giáo dục, y tế, thể dục, thể thao, khoa học, công nghệ, nông nghiệp, nông thôn, bảo vệ tài nguyên và môi trường, cộng đồng, từ thiện, nhân đạo.”
Vậy nên, mục đích tổ chức và hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện là nhằm phục vụ lợi ích cộng đồng, góp phần thực hiện chính sách an sinh xã hội và phát triển bền vững của đất nước, hoàn toàn không vì mục tiêu lợi nhuận. Cụ thể, các quỹ này được thành lập để huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực xã hội một cách hợp pháp, minh bạch nhằm hỗ trợ, khuyến khích và thúc đẩy sự phát triển của nhiều lĩnh vực thiết yếu như triển văn hóa, giáo dục, y tế, thể dục, thể thao, khoa học, công nghệ, nông nghiệp, nông thôn, bảo vệ tài nguyên và môi trường, cộng đồng, từ thiện, nhân đạo.
Quỹ xã hội và quỹ từ thiện đóng vai trò là công cụ xã hội hóa quan trọng, giúp kết nối giữa Nhà nước, tổ chức và công dân trong việc chung tay đóng góp cho sự phát triển toàn diện của xã hội, đồng thời thể hiện sâu sắc tinh thần nhân văn, tương thân tương ái của dân tộc Việt Nam.
3. Điều lệ là gì? Nội dung cơ bản của điều lệ quỹ xã hội, quỹ từ thiện được quy định như thế nào?
3.1. Điều lệ là gì?
“Điều lệ” được hiểu là văn bản quy định toàn bộ những nội dung cơ bản, mang tính nền tảng về tổ chức và hoạt động của một tổ chức (như doanh nghiệp, hội, quỹ,…). Điều lệ được xem như “bộ khung pháp lý nội bộ”, xác định mục tiêu, phạm vi, cơ cấu, quyền và nghĩa vụ của các thành viên, cũng như các nguyên tắc điều hành, quản lý và sử dụng tài sản của tổ chức đó.
Đối với quỹ xã hội và quỹ từ thiện thì “Điều lệ quỹ xã hội, quỹ từ thiện” có thể hiểu là văn bản nền tảng quy định toàn bộ cơ cấu, nguyên tắc và phương thức hoạt động của quỹ, đóng vai trò như “luật nội bộ” của quỹ. Đây là căn cứ pháp lý quan trọng để quỹ được cơ quan có thẩm quyền cho phép thành lập, đồng thời cũng là cơ sở để điều hành, quản lý và kiểm soát mọi hoạt động sau khi quỹ đi vào vận hành.
3.2. Nội dung cơ bản của điều lệ quỹ xã hội, quỹ từ thiện được quy định như thế nào?
Căn cứ theo Điều 16 Nghị định số 93/2019/NĐ-CP quy định về nội dung cơ bản của điều lệ quỹ xã hội, quỹ từ thiện được thực hiện như sau:
“Điều 16. Nội dung cơ bản của điều lệ quỹ
1. Tên gọi, địa chỉ, số điện thoại, số fax, email, website (nếu có) của quỹ.
2. Mục đích, lĩnh vực và phạm vi hoạt động của quỹ.
3. Thông tin về sáng lập viên của quỹ.
4. Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của quỹ.
5. Đại diện theo pháp luật của quỹ; tổ chức, hoạt động; cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng quản lý quỹ, Ban Kiểm soát, Chủ tịch, Giám đốc và các chức vụ lãnh đạo khác.
6. Nguyên tắc vận động quyên góp; vận động, tiếp nhận tài trợ và thực hiện tài trợ.
7. Quản lý, sử dụng tài sản, tài chính của quỹ.
8. Trách nhiệm báo cáo cơ quan có thẩm quyền về tổ chức, hoạt động và tài chính của quỹ.
9. Khen thưởng, kỷ luật, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong nội bộ quỹ và xử lý vi phạm trong hoạt động của quỹ.
10. Hợp nhất, sáp nhập, chia, tách, đổi tên và giải thể quỹ.
11. Thể thức sửa đổi, bổ sung điều lệ quỹ.
12. Các nội dung khác phù hợp với quy định của pháp luật.”
Vì vậy, có thể khẳng định rằng nội dung điều lệ quỹ xã hội, quỹ từ thiện không chỉ mang tính hình thức mà còn là khung pháp lý cốt lõi chi phối toàn bộ quá trình tổ chức và hoạt động của quỹ. Mỗi nội dung trong điều lệ đều đóng vai trò riêng, gắn liền với từng khía cạnh cụ thể như tổ chức bộ máy, cơ chế tài chính, quyền và nghĩa vụ của quỹ, cũng như trách nhiệm trong việc vận động, tiếp nhận, sử dụng và công khai tài sản, nguồn tài trợ.
Tóm lại, việc quy định rõ ràng, chi tiết các nội dung về điều lệ của quỹ xã hội, quỹ từ thiện giúp bảo đảm tính minh bạch, hợp pháp và hiệu quả trong hoạt động của quỹ, đồng thời là cơ sở để cơ quan quản lý nhà nước kiểm tra, giám sát và xử lý khi có vi phạm xảy ra. Bên cạnh đó, điều lệ còn đóng vai trò là công cụ điều chỉnh nội bộ, tạo nền tảng cho sự thống nhất trong quản trị và vận hành quỹ theo đúng tôn chỉ, mục đích đã được phê duyệt.
Trân trọng./.
